Sabır ve umutla beklenen gebelik seyahati, vaktinden evvel yaşanabilecek doğum riski nedeniyle anne adaylarını kaygılandırabiliyor. Gebeliğin 20 ila 37. haftası ortasında gerçekleşen ve erken doğum olarak tanımlanan bu durum yaklaşık olarak her 10 gebelikten 1’inde yaşanıyor. Ülkemizde son yıllarda bu oranın yüzde 13’e yaklaştığı belirtilirken, anne adaylarının birinci gebelik yaşının ilerlemesi, tüp bebek uygulamaları ve çoğul gebelik artışının da bu oranı etkilediği biliniyor. Bu nedenle, riskleri yanlışsız tanımak ve vaktinde tedbir almak, hem anne hem de bebek sıhhati açısından büyük ehemmiyet taşıyor. Sigara, alkol ve unsur kullanımı, yetersiz beslenme, çok düşük yahut yüksek beden kitle indeksi ile hamile kalma üzere davranışsal faktörlerin de riski artırdığına dikkat çeken Acıbadem Altunizade Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum, Yüksek Riskli Gebelikler Uzmanı Doç. Dr. Lütfiye Uygur, “Obezite hem tabiatıyla erken su gelişi ve erken doğum hareketini hem de gebeliğin hipertansif ve diyabetik komplikasyonlarını artırır. Bu türlü olunca da anne ve bebeğin sıhhatini korumak için mecburen doğumu vaktinden evvel başlatmamız gerekebiliyor. Bu nedenle, planlı gebeliklerden evvel ülkü kiloya ulaşıp o seviyeyi korumak ve yeniden kronik hastalıklara karşı ülkü sıhhat durumuna ulaşmak risk faktörlerini en aza indirir. Anne adaylarımızın nizamlı kasılmalar, kasık ağrıları, bel ağrıları, kanama üzere şikayetlerini tabipleriyle paylaşmaları sayesinde vaktinde tedbir alınabilir” diyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum, Yüksek Riskli Gebelikler Uzmanı Doç. Dr. Lütfiye Uygur, beklenen zamandan evvel gelişebilecek doğum ihtimallerine tesir eden faktörleri ve tahlil tekliflerini şöyle sıralıyor:

Önceki gebelikler ipucu veriyor

Kendiliğinden erken doğum hikayesi olan gebelikte risk diğer gebeliklere nazaran 2.5 kat artıyor. Evvelki doğumun erken haftalarda gerçekleşmesi ve bu biçimde birden fazla doğumun olması erken doğum ihtimalini güçlendiriyor. Bu durum, hem kimi genomik sistemlerle hem de birtakım gebeliklerde rahim ağzı yetmezliği ile açıklanıyor. Annenin kendisinin erken doğmuş olması da enteresan bir risk faktörü. Bu türlü tablolarda yakın takip, ultrasonla görüntüleme, muhakkak kriterler çerçevesinde ilaç yahut cerrahi tedaviyle risk azaltılmaya çalışılıyor.

İki gebelik ortasındaki mühlet kısaysa…

İki gebelik ortasındaki müddetin 6 ay ve daha kısa olması, evvelki doğum vaktinde olmuş bile olsa mevcut gebelikteki erken doğum ihtimalini önemli ölçüde etkiliyor. Bu nedenle, annelerin emzirseler bile doğum sonrası faal bir korunma yöntemiyle en az 6 ay, ideali 18 ay gebelikten korunmaları bir sonraki gebelikte erken doğum riskini azaltıyor.  

Rahim ağzı yetmezliği değerli bir risk

Rahim ağzı yetmezliği, rahim ağzının (serviks) bilhassa gebeliğin 2’inci üç ayından itibaren kasılmalar olmadığı halde yapısal yetersizliği nedeniyle kısalıp açılarak gebelik eklerini içerde tutamaması manasına geliyor. Hastalar sancı olmadan yahut çok az bel ve kasık ağrılarıyla tabibe başvuruyor. Bu tıp şikayetler sağlıklı gebeliklerde de sık görülse de önceki gebeliklerde çok erken doğum hikayesi olanlarda dikkatle kıymetlendirilmesi gerekiyor. Bu durumun atlanmaması için 18-24. haftalar arasında vajinal ultrasonla rahim ağzı uzunluğu taraması öneriliyor. Tarama sonucuna göre kısalık saptanan hastalarda ilaç tedavisi ve gerekirse rahim ağzı dikişleri üzere cerrahi seçenekler sunuluyor. 

Çeşitli enfeksiyonlar erken doğum riskiyle bağlantılı  

Çalışmalar; idrar yolu, ağız içi, rahim ağzı ve vajina enfeksiyonlarının yanı sıra sistemik viral enfeksiyonların erken doğumla ilgisini ortaya koyuyor. Bu enfeksiyonlarla doğum ortasında sebep-sonuç bağından çok eş zamanlılık olduğuna değinen Bayan Hastalıkları ve Doğum, Yüksek Riskli Gebelikler Uzmanı Doç. Dr. Lütfiye Uygur, “Enfeksiyonların sistemik bağışıklık ve kasılmaları da tetikleyen ‘prostaglandin’ maddesini bedende artırması bu münasebetin en kıymetli nedeni. Güncel çalışmalar, vajinal mikrobiyomdaki değişikliklerin doğum vakti ile alakasına dikkat çekmektedir. Bu nedenle, gebelik planlamadan evvel genel bir jinekolojik muayene, varsa enfeksiyonların tedavisiyle bariz bir müdafaa sağlamaktadır” tavsiyesinde bulunuyor.

Kronik hastalıklara dikkat!

Anne adayının mevcut kronik hastalıkları; hem çeşitli önemli sıkıntılara yol açarak annenin erken doğurma zorunluluğuna, yani iyatrojenik preterm doğuma neden olabiliyor hem de bedende sistemik bir karşılığa neden olarak rahim kasılmalarıyla erken su gelişine ve zaten erken doğuma yol açabiliyor. Diyabet, amniyon sıvısı ölçüsünü artırıyor; bu da rahimde çok gerginlik oluşturarak mekanik olarak kasılmaları tetikleyebiliyor. Bu nedenle, kronik hipertansiyon, böbrek hastalıkları, kalp hastalıkları, tiroit hastalıkları, diyabet, lupus, romatoid artrid üzere sistemik hastalığı olan anne adaylarına, gebe kalmadan önce sağlık durumlarını iyileştirmeleri ve mutlaka ilgili branş uzmanı ile riskli gebelik uzmanına başvurmaları öneriliyor.

Sigara ve diyet risk oluşturuyor

Sigaranın erken doğumu artırıcı tesiri, klinik çalışmalarda tartışmaya yer bırakmayacak biçimde kabul ediliyor. Hem fetal gelişim geriliği, plasentanın yerinden ayrılması, erken su gelişi üzere komplikasyonları artırarak hem de tek başına değerli bir risk faktörü olduğundan gebelik öncesi bırakılması kaide. Gebeliğe beden kitle indeksinin çok uçlarında başlamak; gebelikte yetersiz veya çok kilo alımı da erken doğum riskini artırıyor. Bu nedenle, gebelik öncesinde hekimin önerdiği kilo aralığına ulaşıp, o aralıkta kalmak gerekiyor. Ayrıca siyah çay, yeşil çay, kahve, papatya çayı, adaçayı, hibiscus, zerdeçal ve biberiye üzere bitkiler rahim kasılmalarını uyardıkları için tüketimlerinin kısıtlanmaları önem taşıyor. 

Hatalı spor yapmaktan kaçının

Sağlıklı bir gebelikte antrenman erken doğum riskini artırmadığı üzere, tam tersine bedendeki oksidatif stress, yani toksinleri azaltarak ve plasental damarlanmayı güçlendirerek riski yüzde 10-15 oranında azaltıyor. Haftada 2 ila 4 saat ortasında antrenman yapılması kâfi bulunuyor. Lakin 5 kg’dan fazla ağırlık kaldırmak yahut uzun süre sırt üstü pozisyonda antrenman yapmaktan kaçınmak gerekiyor. Erken doğum riski besbelli olanlarda ise (öykü nedenli, kısa rahim ağzı tespit edilen, tertipli ve aktif kasılmaları saptanan hastalar gibi) egzersiz önerilmiyor.

Depresyon riski 2 kat artırıyor!

Anne adayının depresyon, anksiyete ve travma sonrası stres bozukluğu üzere sebeplerden ağır stres altında olması plasenta, rahim yatağı ve zarlardaki hücrelerde kortikotropin salgılatıcı hormonu artırıyor. Bu hormonun da doğum kasılmalarını tetikleyen prostaglandin üretimini arttırarak erken doğum riskine yol açtığı ihtarında bulunan Bayan Hastalıkları ve Doğum, Yüksek Riskli Gebelikler Uzmanı Doç. Dr. Lütfiye Uygur, “Yapılan bir çalışmada, gebeliğin ilk aylarında depresyon tanısı konulan hastaların, depresif belirtisi olmayanlara nazaran erken doğum ihtimalinin 2 kat yüksek olduğu ve riskin depresyon skoruyla orantılı olarak arttığı gösterilmiştir. Gerilim faktörlerinin en aza indirilmesi, tıbbi gereklilik halinde anne adayının psikiyatri tabiplerinin denetimi altında anksiyete azaltıcı ilaçlarla desteklenmesi önemli bir savunma sınırını oluşturmaktadır” diyerek anne adaylarına gerilimden uzak bir gebelik tavsiyesinde bulunuyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı