Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Uyuşturucu Kontrol Kurulu (INCB) Lideri ve Üsküdar Üniversitesi Bağımlılık ve İsimli Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Sevil Atasoy, sadece spor dünyasını değil, akademiyi ve iş hayatını da etkileyen yeni bir tehdide dikkat çekti.

“Sentetik uyarıcılar” ve “akıllı ilaçlar” performans artırmak için de kullanılıyor

Prof. Dr. Sevil Atasoy, performans artırıcı sentetik hususların süratle yayılması üzerine yaptığı değerlendirmede, “Sentetik uyarıcılar ve “akıllı ilaçlar” artık yalnızca cümbüş hedefli değil, performans artırmak için de yaygın biçimde kullanılıyor.” ihtarında bulundu.

Yeni kuşak zihin güçlendiriciler ve psikoaktif hususların süratle yayıldığını lisana getiren Prof. Dr. Atasoy, “Nootropik olarak tanıtılan zihin güçlendiriciler, geçersiz steroidler ve yeni psikoaktif unsurlar (NPS), hem profesyonel hem amatör kullanıcılar ortasında süratle yayılıyor. Bu unsurlar birçok vakit amfetamin, katinon yahut sentetik kannabinoid tesiri yaratıyor ve bitkisel besin destekleri üzere pak görünümlü eserlerde gizlenebiliyor.” dedi.

Sporun paklığı tehdit altında

Doping, sporun adil rekabet ruhuna uzun müddettir ziyan veren bir olgu olduğuna işaret eden Prof. Dr. Atasoy, “Ancak Şura, son yıllarda doping olaylarının artık sadece klasik steroidlerle değil, şimdi yasaklılar listesine alınmamış yeni kimyasallarla da arttığını bildiriyor. Bu hususlar sırf performansı değil, toparlanma müddetini de hızlandırabiliyor. Sorun şu ki, birçok ‘doğal’ atlet desteği gerçekte bildirilmemiş psikoaktif hususlar içeriyor ve bu nedenle standart doping testleriyle tespit edilmeleri epey güç.” diye konuştu.

Doping sınıfa ve ofise de girdi

Performans artırıcıların kullanımının artık sahayı aşıp sınıf ve ofislere de girdiğini kaydeden Prof. Dr. Sevil Atasoy, “Öğrenciler ve profesyoneller, uzun müddet odaklanmak ve verimliliklerini artırmak emeliyle bu sentetik uyarıcılara başvuruyor. INCB, bilhassa dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ilaçlarının – amfetamin, deksamfetamin ve metilfenidat üzere – berbata kullanılmasının yaygınlaştığını, reçetelerin kolaylaşmasının da bu durumu tetiklediğini belirtiyor.
 Uzmanlara nazaran bu ilaçların sentetik uyarıcılarla birlikte kullanılması zehirlenme riskini artırabiliyor yahut tedavi edici tesirlerini ortadan kaldırabiliyor.” diye konuştu.

Dijital pazarda zımnî ticaret

INCB’nin GRIDS Programı kapsamında yürütülen incelemelerin, yüzlerce çevrimiçi platformda “testosteron” ismi altında satılan sentetik steroid ve opioid eserleri tespit ettiğini de tabir eden Prof. Dr. Sevil Atasoy, “2025 yılının birinci beş ayında sırf İngilizce lisanındaki e-ticaret sitelerinde 693 kuşkulu ilan bulundu. Bu unsurların birden fazla, ‘doğal takviye’ ismi altında satılıyor ve bazen opioidlerle (örneğin tramadol yahut tapentadol) karıştırılarak ölümcül sonuçlar doğurabiliyor.” ikazında da bulundu.

Uluslararası iş birliği çağrısı!

INCB’nin, son iki yılda 10 ülkeden (aralarında Brezilya, Hindistan, Meksika ve ABD de var) gelen bilgiler doğrultusunda, geçersiz yahut yasa dışı üretilmiş performans artırıcı eserlere ait global bir ihtar yayımladığını lisana getiren Prof. Dr. Sevil Atasoy, “Kurul, hükümetleri IONICS platformu üzerinden bu çeşit hususlara ait el koyma bilgilerini anlık olarak paylaşmaya ve Dünya Anti-Doping Ajansı (WADA) üzere kurumlarla iş birliğini artırmaya davet ediyor.” sözünde bulundu.

 “Zeki görünmek” uğruna… 

Bir vakitler sadece yeraltı laboratuvarlarında üretilen sentetik hususların, artık “başarı” ve “verimlilik” vaadiyle yasallaştırılmaya çalışıldığına dikkat çeken Prof. Dr. Sevil Atasoy, “Kısa vadeli dikkat yahut performans artışı, uzun vadede bağımlılık, kalp-damar hastalıkları ve hatta mevt riskiyle sonuçlanabilir. Hasılı, ‘akıllı ilaçlar’ toplumun her alanına sızarken, asıl soru şu:
Gerçekten daha zeki ve güçlü mü oluyoruz, yoksa sırf daha bağımlı mı?” formunda kelamlarını tamamladı

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı