“Bir fintek çevikliğinde hareket edebilen uygulama portföyü ve bilgi süreç altyapısıyla ikinci yüzyılımıza son derece dinamik ve güçlü bir biçimde girdik. Türkiye’deki tertip yapımızın yanında Silikon Vadisi’nden Çin Temsilciliğimize, teşebbüsleri yakından takip edebilmek ve teşebbüslerle temas edebilmek ismine Amsterdam’da kurduğumuz TİBAŞ Ventures şirketimizden Londra’ya uzanan varlığımız, oralara yatırım yapmamız ve tahlil sağlayıcılarla anında çalışmamız, bir iş ortağı ve yatırımcı olarak hareket edebilme çevikliğine sahip olmamız çok değerli. Global manada beslenen bir tertip olmamız alışılmış ki global oyuncularla rekabette bize çok değerli avantaj sağlıyor, bu sayede Türkiye’de global büyük oyunculara karşı rekabet edebiliyoruz.”

“İhtisas şubeleriyle şube bankacılığına yeni bir açılım getirdik”

“Şube bankacılığı ne olacak?” denilen bir devirde dalda şube bankacılığına yeni bir açılım getirdiklerini belirten Ortan, bu yaklaşımla kimi klâsik şubeleri tarım ihtisas şubesine dönüştürdüklerini ve şimdiye kadar 56 tarım ihtisas şubesi açtıklarını söyledi.

Son iki yıl içerisinde tarım kredilerinde kesim toplamında ikinci, özel bankalar ortasında önder pozisyona geldiklerinin altını çizen Ortan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Biz ihtisas şubelerimizle ‘şubeler ne olacak’ denilen bir süreçte aslında banka şubelerinin varlığını aktif olarak devam ettirebileceğini gösterdik. Para alışverişi, havale ve EFT üzere klâsik bankacılık süreçleri doğal olarak İşCep’ten yapılır hale geldi.”

Hakan Ortan, bankanın Tarım İhtisas Şubelerinin yanında İstanbul, Ankara ve İzmir’de 3 Girişimcilik İhtisas Şubesi bulunduğunu, girişimcilik şubelerinde nakdi ve gayrinakdi olmak üzere toplam 880 milyon lira kredi büyüklüğüne ulaştıklarını ve 3,75 milyar lirayı aşan bir varlığın bu şubelerde değerlendirildiğini söyledi.

Aran, tarım ve girişimciliğin yanı sıra turizm alanında Antalya’da, KOBİ ve işletme bankacılığı alanlarında Ankara İvedik OSB’de açtıkları şubelerle ihtisaslaşmaya gittiklerini aktardı.

“Girişim sermayesi yatırım fonlarıyla şu anda yönettiğimiz yatırım havuzu büyüklüğü 900 milyon doların üzerinde”

İş Bankası Genel Müdürü Aran, iştirakleri üzerinden farklı temalarda ve büyüklüklerde yurt içi ve yurt dışında teşebbüs yatırımlarına devam ettiklerini, şu anda teşebbüs sermayesi yatırım fonlarıyla yönettikleri yatırım havuzu büyüklüğünün 900 milyon doların üzerinde olduğunu vurguladı.

Haziran ayında bilim ve teknoloji alanında imza attıkları global çapta bedel yaratacak bir işbirliğinin bunun son örneklerinden biri olduğunu belirten Ortan, “İştirakimiz İş Teşebbüs ile birlikte Harvard Üniversitesi bünyesindeki Gökhan Hotamışlıgil Laboratuvarı ile Enlila isimli bir biyoteknoloji teşebbüsünü hayata geçirdik. 10 yıl müddetince fonlayacağımız laboratuvarda, yaşlanmaya ve obeziteye bağlı kronik hastalıkların tedavisine yönelik çalışmaların bir ilaca dönüşmesine takviye olmayı değerli buluyorum. Bu, tıpkı vakitte bilimsel bir çalışmayı destekleme konusunda ilham verecek bir model.” diye konuştu.

Aran, Silikon Vadisi’nde düşük güçle yapay zeka çipi geliştirmek emeliyle kurulan bir şirkete de ortak olduklarını söyleyerek, şöyle devam etti:

“Eğer düşük güçlü yapay zeka çipini üretmeyi başarabilirsek çok büyük ses getirecek, ülkemize de büyük prestij ve zenginlik kazandıracak bir işe imza atmış olacağız. Amsterdam’da TİBAŞ Ventures üzerinden yaptığımız birkaç yatırım unicorn düzeyine ulaştı. Girişimcilik dünyasındaki bu yatırımlarımızın, faizlerin indiği periyotta iştirak portföyümüz kanalıyla bilançomuza olumlu katkı sağlamasını bekliyoruz.”

“‘Dijital dönüşüm tamamlandı’ diyorsanız bir şeyler o sırada eskide kalmış demektir”

Hakan Ortan, ikinci yüzyıla güçlü, moralli ve uzman insan kaynağı, dünyada inovasyonun yapıldığı yerlere uzanan tertip yapısı, güçlü öz kaynak ve finansal modeli ve iştirak yapısıyla girdiklerine dikkati çekti.

İkinci yüzyılda neler olacak denildiğinde “10 sene sonra bankacılık nereye gidiyorsa onu planlayalım, yapalım” noktasında olmadıklarını aktaran Ortan, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Öyle bir periyottan geçiyoruz ki teknolojinin değişme suratı, gelişme suratı akıl almaz. Bugün ileri teknoloji diye düşündüğünüz şey bir sene sonra geçmiş bir teknoloji haline gelebiliyor. O yüzden burada çok tezli olmadan günün trendlerini ve denetim ufkundaki muhtemel trendleri yakından takip ediyor, bunu bankacılığa ve organizasyonunuza entegre edebiliyorsanız o vakit şunu varsayacaksınız, ‘Uyguluyorum, 24 ay içerisinde bitiriyorum, tamamlıyorum ve tamamladığım anda tekrar başlamak zorunda kalacağım. Münasebetiyle yeni bir şeylere bakacağım.’ Şayet ‘Dijital dönüşüm tamamlandı, tüm şubelerimiz artık yeni kuşak şubeler haline geldi’ diyorsanız bir şeyler o sırada eskide kalmış demektir. Bizim her vakit değişmemiz, dönüşmemiz gerektiğini hatırlatan ‘geleceğin bankası olma’ vizyonumuz var ve her gün yenilenmeye devam edebildiğiniz sürece ‘geleceğin bankası’ olabilirsiniz.”

“Haziran prestijiyle yurt dışı sürdürülebilir temalı kaynaklarımız 5 milyar dolara ulaştı”

Hakan Ortan, yeşil dönüşümü, dijital ve toplumsal dönüşümü birlikte ele aldıklarının altını çizerek, bu çerçevede faaliyetlerini döngüsel iktisada uygun bir halde yenilenebilir güç kaynaklarının daha çok kullanılmasına, toplumda gelir dağılımı adaletsizliğinden, cinsiyet ve fırsat eşitsizliğine kadar uzanan geniş yelpazedeki meselelerin giderilmesine katkı sunacak çalışmalarla bir bütün olarak yürüttüklerini söyledi.

“Karbon ayak izimizi nötrleyeceğiz ve bunu 2026 sonuna kadar yapacağız” dediklerinde bunu kelamda bırakmadıklarını, yazılı bir taahhüt olarak da altına imza attıklarını söz eden Ortan, şunları kaydetti:

“İş Bankası, önümüzdeki yılın sonunda kendi operasyonlarından kaynaklanan karbon ayak izini nötrleyecek bir kurum. Bunu yalnızca kendi söküğümüzü dikerek yapmıyoruz, kredi portföyümüzün tümü için yapıyoruz. Kredilendirdiğimiz bölümlerde Net Sıfır Bankacılık Birliği’ne üye bir kuruluş olarak iklim dönüşüm konusundaki aksiyon planını sunan, bunu karbon ağır tüm bölümlere uygulayan ve sektörel bazda gaye veren bir kurumuz. Bilhassa dönüşüm sürecinde olan müşterilerimize önemli ölçüde kaynak sağladık. 250 milyar lirası bayan teşebbüsçüler için olmak üzere toplam 650 milyar liralık sürdürülebilir finansman taahhüdümüz bulunuyor. Ayrıyeten, 2025 haziran ayı prestijiyle yurt dışı sürdürülebilir temalı kaynaklarımız 5 milyar dolar düzeyine ulaştı.”

Yapay zekayı tesirli biçimde kullanım konusunda kıymetli aralık katedildi

Hakan Ortan, yapay zeka alanında bankanın yürüttüğü çalışmalara da değindi.

Bu husustaki seyahate 2018 yılında başladıklarını, banka içerisinde bir Yapay Zeka Kısmı kurduklarını, Koç Üniversitesi ile birlikte Yapay Zeka Uygulama ve Araştırma Merkezi açtıklarını, yurt içi ve yurt dışında yapay zeka teşebbüslerine yatırım yaptıklarını belirten Ortan, banka sermayesiyle kurdukları yenilikçi bir kurumsal teşebbüs sermaye şirketi ve hızlandırma programı olan Yapay Zeka Fabrikası ile yapay zeka teşebbüslerine odaklandıklarını aktardı.

Aran, “Biz bu alanda öngördüğümüz senaryoyu hayata geçirecek olan teknolojileri keşfediyor ve onu hem çalışanlarımıza hem de müşterilerimize sunuyoruz. Son derece sistematik bir yaklaşımla işin en başından başlayıp içini dolduracak adımlarla birlikte bir yapay zeka stratejisi ve yol haritası izliyoruz.” dedi.

Yapay zeka alanında şubelerden yapılan kredi tekliflerini hazırlayan kredi asistanları bulunduğunu, bu asistanın teklifinin yeniden yapay zeka takviyesiyle değerlendirildiğini, hasebiyle yapay zekaların birbiriyle konuştuğu bir durumun kelam konusu olduğunu anlatan Ortan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu, etkin kalitemizde ve kredi kalitemizin değişiminde de kıymetli rol oynar hale geldi ve alandaki yöneticilerimizin kredi tahsis yetkilerini yükseltmemize takviye oldu. Operasyon merkezinde de birçok işin artık hiç beklemeden, el değmeden, kuyruk oluşturmadan yapılması, taahhütlerin yerine getirilmesi konusunda kıymetli bir verimlilik kıssası var. Operasyon merkezinde açığa çıkardığımız iş gücünü şubelerimizde ve Genel Müdürlükte kıymetlendirerek aslında insan kaynağı dönüşümü manasında da kıymetli bir uzaklık katediyoruz. Gitgide operasyonel işlerle uğraşan insan kaynağından fazla, müşterilerimizle birebir temas eden bankacılık işleriyle uğraşan insan kaynağına bir dönüşüm kelam konusu. Bu niteliksel dönüşümün de değerli olduğunu düşünüyorum. Ayrıyeten tüm bu yatırımlarımızın etkin kalitemizde ve verimlilik rasyolarımızda sonuç verir hale gelmesi de ayrıyeten çok değerli.”

“Bilimsel yaklaşım, toplumsal sorumluluk projelerimizde de değerli bir yere sahip”

İş Bankası Genel Müdürü Aran, toplumsal dönüşüm boyutunda yalnızca bankacılık faaliyetleriyle değil, toplumsal sorumluluk faaliyetleriyle de öncü rol oynamaya çalıştıklarını, etraf, kültür-sanat, eğitim ve spor alanlarında halihazırda yürüttükleri birçok proje bulunduğunu vurgulayarak, şunları aktardı:

“Bilim yoluyla toplumun dönüşmesi, bilimsel fikrin küçük çocuklarımıza kadar indirilmesi, bilim insanı olmanın özendirilmesi ve bilim yoluyla Türkiye iktisadına katkıda bulunulması için üniversitelerle, ilgili kurumlarla yaptığımız işbirlikleri var. Münasebetiyle bilim boyutu toplumsal sorumluluk projelerimizde de kıymetli bir yere sahip.”

“Küresel manada önümüzdeki iki yıl kritik”

Hakan Ortan, global manada gelecek iki yılın çok yakından takip edilerek daima tahlil yapılması, Türkiye’nin bilhassa verimlilik konusuna daha çok eğilmesi gereken kritik bir periyot olduğunu belirterek, şunları söyledi:

“Çin faktörü, Çin’in ticarette rekabet değiştirici atılımları muhtemelen birtakım yatırımları tekrar gözden geçirmemize neden olabilecek. Bilhassa Çin’in ve bizim ürettiğimiz, Avrupa Birliği’ne ihraç ettiğimiz ortak eserlerde Amerika’nın Çin’e karşı yaklaşımını Avrupa Birliği’nin de Çin’e karşı uygulaması halinde ülke olarak avantaj elde edebiliriz. Avrupa Birliği Çin’e Amerika üzere yaklaşmaz ve daha sıcak bir yaklaşım sergilerse, AB pazarında çok değerli müşterilerimizi Çin’e kaybedebiliriz, AB pazarına daha az eser satabilir duruma düşebiliriz. Global iktisatta tarife savaşlarının ve tesirlerinin Türkiye’yi çok yakından etkileme potansiyeli var. O nedenle gelişmeleri çok yakından izlememiz ve olumsuz tesirleri minimize edecek aksiyonlar almamız gerekir.”

Hakan Ortan, ABD Merkez Bankasının (Fed) eylül toplantısında yapması beklenen faiz indiriminin akabinde, aralık ayında bir indirime daha gitmesinin olası göründüğünü tabir etti.

ABD üzere bir ülkenin iktisadının oynaklıklara açık olması halinde bundan tüm dünyanın etkileneceğini aktaran Ortan, “Küresel iktisattaki gidişatı ve öngörüleri dikkate aldığımızda ülke olarak dikkatli, kendi yol haritamıza sıkı sıkıya bağlı ve dünyadaki olumsuz gelişmeleri de tolere edebilecek hava yastıklarıyla gitmemiz gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.

“Merkez Bankasının yılın kalanında 800 baz puanlık bir faiz indirimi alanı olduğunu düşünüyorum”

İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, makroekonomiye ait yıl sonu iddialarına de değinerek, “Yılın kalan periyoduna dair aylık enflasyon projeksiyonunu yaptığımızda, bu yılın koşullarına nazaran mümkün enflasyonist tesirleri dikkate aldığımızda ve dünyada da makro seviyede konuştuğumuz güç fiyatlarında, besin fiyatlarında sıra dışı bir gelişmenin olmadığını varsaydığımızda yıl sonunda enflasyonun yüzde 28,5-29,5 bant aralığında bir yerde olabileceğini söyleyebilirim.” dedi.

TCMB’nin 3. Enflasyon Raporu’ndaki söylemlerinde de vurguladığı üzere şahin duruşu devam ettirdiğini belirten Ortan, “Merkez Bankasının yılın kalanında 800 baz puanlık bir faiz indirimi alanı olduğunu düşünüyorum. Siyaset faizinin yıl sonunda yüzde 35 düzeyine kadar inmesi, 6 puanlık bir gerçek faizle önümüzdeki seneye giriş manası taşıyor. Bu alanın tümünü nitekim kullanır mı, kullanmaz mı, nasıl kıymetlendirir elbette dataya ve gelişmelere dayalı olarak göreceğiz lakin bende bu alanı kullanacakmış izlenimi yaratan öge, rezervlerindeki güçlü artış ve endüstrideki daralma.” diye konuştu.

“3. Enflasyon Raporu önümüzdeki yılı daha öngörülebilir duruma getirdi”

Hakan Ortan, Merkez Bankasının yıl sonu enflasyon varsayımlarıyla gayelerini ayırmasını da aslında yönetişim kalitesi ve Merkez Bankasının aktifliğini, gücünü, hesap verilebilirliğini artırması manasında çok değerli bulduğunu vurguladı.

Raporda ortaya konulan orta maksat ve varsayımların para siyaseti açısından gelecek yılı daha öngörülebilir duruma getirdiğini belirten Ortan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Globalde ve tüm gelişmekte olan ülkelerde hareketlilik varken, bölgesel ve lokal manada da gelişmeler oluyorken 2027 ile ilgili olan kestirimler de 2026 içinde revize edilmeye muhtaçlık duyulur. Hiçbir vakit bu biçim dinamik bir ortamda 2027’yi net olarak öngöremeyiz. Gerçek dal, bankalar, finans kesiti dahil herkesin takdir ettiği orta gayeler yaklaşımını, beklentilerin gerçek şekillenmesine yardımcı olacak, para siyasetinin aktifliğini artıracak, dezenflasyon sürecinin muvaffakiyete ulaşmasını sağlayacak çok kıymetli bir öge olarak görüyorum. Raporda yapılan değişikliklerin de son derece isabetli ve yerinde olduğunu düşünüyorum.”

“Kredilerde enflasyon beklentileriyle uyumlu gidişat var”

Hakan Ortan, Merkez Bankasının dezenflasyon patikasıyla kredi büyümesi ortasındaki ahenge ait de temmuz sonu enflasyon sayısının yüzde 33,52 olduğunu, buna karşılık Türk lirası cinsi KOBİ kredilerindeki büyümenin yüzde 33,3, ticari kredilerdeki büyümenin yüzde 31,6 düzeyinde gerçekleştiğini, münasebetiyle KOBİ ve ticari kredilerde Merkez Bankası siyasetleri ile uyumlu bir tablo olduğunu söyledi.

Yabancı para kredi büyümesinin Merkez Bankası öngörülerine paralel gitmemesi üzerine o alana da hudut getirildiğini anımsatan Hakan Ortan, bunun sonucunda ağustos başı prestijiyle yabancı para kredilerdeki büyümenin yüzde 21,4’e gerilediğini belirtti.

Hem KOBİ hem ticari hem de yabancı para kredilerde enflasyon beklentileriyle son derece uyumlu bir gidişat olduğunu belirten Ortan, “Dolayısıyla dezenflasyon patikası için Merkez Bankasını endişelendirecek bir kredi genişleme tablosu yok.” dedi.

“Dışsal faktörler ve jeopolitik riskler enflasyon gayelerinden sapmaya neden olabilir”

Aran, global manada güç ve besin fiyatlarının dışsal faktörler olduğunun altını çizerek, hem güç fiyatlarında beklenmedik bir sıçrama hem de besin fiyatlarında iklim kontaklı bahisler yahut jeopolitik risklerle ilgili olabilecek artışın Türkiye’nin enflasyon maksatlarından sapmaya neden olabileceğini söyledi.

Hakan Ortan, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Bir denetimimizde olan faktörler var, bir de denetimimizde olmayan global faktörler var. Global besin fiyatları ve iklim temaslı olarak yaşayacağımız olumsuz gelişmeler bizim elimizde olmayan hususlar. Bütün dünyayla birlikte hareket ettiğimiz vakit bu problemlerden tıpkı formda etkileniriz, fırsatları eşit halde kaçırırız. Tüm gelişmekte olan ülkeleri eşit etkileyecek faktörleri daima birlikte göğüsleyeceğimize inanıyorum. Burada değerli olan, içeride kendi koyduğumuz maksat ve siyasetlerden sapmamak.”

“Sektör dirençli bir görünüm sergiliyor”

İş Bankası Genel Müdürü Aran, Türk bankacılık kesimiyle ilgili değerlendirmelerde de bulundu.

Sektörün her türlü kaideye ahenk sağlayabilecek olgunlukta ve güçte olduğunu vurgulayan Ortan, “Rüzgar nereden ne kadar şiddetli yapıtsa essin, koşullar ne kadar olumsuz olursa olsun daima elinde birden fazla senaryosu olan ve bu senaryolara nazaran hareket edebilen, büyümesini, küçülmesini kredi portföyünü ayarlayabilen güçlü ve dinamik bir bölüm. O yüzden bankacılık dalının verimliliği başka bölümlere nazaran çok daha yüksek. İçinde bulunduğumuz konjonktürde kesim son derece dirençli bir görünüm sergiliyor. Ben önümüzdeki devirde de bankacılık dalının iktisadın tüm zorluklarına karşın tıpkı direnci ve birebir verimliliği gösterebileceğini düşünüyorum.” diye konuştu.

Bir yerde sorun olduğunda birleşik kaplar üzere öteki taraftan çabucak o sorunu giderecek olan sermaye akışının gelebildiğine vurgu yapan Ortan, şunları söyledi:

“Reel bölümde domino tesiri dediğimiz ve bir şey bozulduğu vakit o bozulanın başkasının üzerine yıkıldığı durumu, bankacılık bölümünde çok görmüyorsunuz. Bankacılık dalında meseleleri çözebilecek güçte aktörler var. Rastgele bir yerde, rastgele bir kurum özelinde sorun yaşandığında, öteki bir güçlü kurumla o sorun çözülebiliyor, bankacılık kesiti içinde düzenlenerek sorun giderilebiliyor. Dalın kamuya yük olmadan kendi içinde meselelerini çözebilme gücü var. Hasebiyle global tablonun bankacılık dalına rastgele bir olumsuz tesiri olacağını düşünmüyorum.’”

Hakan Ortan, 2025 yılı içerisinde faiz indirim döngüsünün kesintiye uğraması nedeniyle bankacılık bölümünün bir nevi gerilim testinden geçtiğini, bunun da bankalar üzerinde karlılık ve net faiz marjları konusunda büyük bir baskı yarattığını, bunun tesirlerinin bankaların ikinci çeyrek bilançolarında da net bir halde görüldüğünü söyledi.

Tekrar başlayan faiz indirim döngüsünün kesintiye uğramadan sene sonuna kadar gitmesi halinde dalın yılı yüzde 20’li, yüzde 25’li düzeylerdeki öz kaynak karlılığıyla kapatabileceğinin altını çizen Ortan, “Yüzde 29 yıllık enflasyonda yüzde 25 öz kaynak karlılığı, her ne kadar gerçek olarak öz kaynak erimesi manasına gelse de geldiğimiz düzeyleri, bu süreçte herkesin aslında bir fedakarlığa katlandığını, gerçek bölümün de emsal durumda olduğunu düşünürsek kabul edilebilir, makul bir düzey diye düşünüyorum. Faiz indirimleri, hem gerçek kesimin hem finansal kısmın yılı en azından enflasyona yakın bir karlılıkla kapatmalarına vesile olacaktır. Bu da bizim sıkı para siyaseti içerisinde yumuşak iniş yapacağımız manasına gelir.” diye konuştu.

“Bankacılıkta hiçbir vakit sürprize yer yok”

Hakan Ortan, bankacılığın her vakit hayatın olağan akışı içindeki baz senaryo, daha uygununun olduğu optimist senaryo, karamsar senaryo, bir de çok karamsar senaryo olmak üzere dört senaryo ile gittiğini söyledi.

Risk idaresi bankacılığın en temel işi olduğu için bankaların bu mevzuda en gelişmiş kurumlar olarak öne çıktığının altını çizen Ortan, “Bankacılıkta hiçbir vakit sürprize yer yok. Siz işe elinizdeki dört senaryo ve bu dört senaryonun her birine atfettiğiniz olasılıklarla başlıyorsunuz, tüm iddiaları buna nazaran yapıyorsunuz.” dedi.

Aran, senaryoların gerçekleşmesi durumunda hangi aksiyonların alınacağının aşikâr olduğuna işaret ederek, kelamlarını şöyle tamamladı:

“O moda nasıl geçeceğiniz ve o durumda hangi aksiyonları alacağınız belirli olduğu için idare modelini çabucak ona nazaran değiştiriyorsunuz. O yüzden Türkiye’de bankacılık bölümü, BDDK kurulduktan sonra hem yasal mevzuatın hem uygulamaların aşikâr bir olgunluğa gelmesinin sayesinde riski çok yeterli yöneten, her türlü sürprize karşı sağlam bir kesim haline geldi. Öz kaynaklarını da güçlendirdiği için gerek kendi iç sermayesiyle gerekse dışarıdan bulduğu sermaye gibisi fonlarla ülke olarak gurur duyabileceğimiz bir kesim haline geldi.”