Günümüzde farklı alanlarda yararlanılan yapay zekâ, duygusal alakalarla ilgili soru işaretlerini yanıtlamak için de kullanılıyor.  İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, duygusal bahislerde yapay zekâya danışılmasının insanların “güven, anlaşılma, yargısız dinlenme, meçhullükten kurtulma ve dayanak alma” üzere temel ruhsal muhtaçlıklarının bir yansıması olduğunu söyledi.

İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, yapay zekânın duygusal dayanak arayışındaki rolünü kıymetlendirdi.

Yapay zekâya en çok sorulan 10 soru…

Günümüzde pek çok alanda kullanılan yapay zekânın artık duygusal takviye arayışında da kullanıldığını belirtenDr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, insanların duygusal alakalarla ilgili yapay zekâya en çok sorduğu birinci 10 sorunun sorulma sıklığına nazaran sıralamasının şu formda olduğunu söyledi:

1. “Beni hakikaten seviyor mu?”
2. “Onunla devam etmeli miyim yoksa ayrılmalı mıyım?”
3. “Aldatıyor olabilir mi?” / “Sadık mı?”
4. “Beni neden aramıyor / yazmıyor?”
5. “İlişkimiz uzun vadede evliliğe masraf mi?”
6. “Neden uzaklaştı?”
7. “Onu nasıl geri kazanabilirim?”
8. “Doğru kişi o mu?”
9. “İlişkimde nasıl keyifli olabilirim?”
10. “Benden hoşlanıyor mu?”

Yakın etrafın yerini yapay zekâ alıyor

İlişkilerin insan ömrünün en kıymetli duygusal bağlamlarından biri olduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, “Bu sorulardan da anlaşılacağı üzere belirsizlik, tasa ve itimat problemleri bağlantılarda sık görülen ruhsal yükler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sorular klâsik olarak yakın etrafla paylaşılırken, günümüzde birçok birey bu soruları yapay zekâ sistemlerine yöneltmektedir.  Üstte örnekleri görülen ve yapay zekaya yöneltilme sıklığı giderek artan duygusal ve alaka odaklı sorular sırf bilgi arayışını değil, tıpkı vakitte duygusal regülasyon muhtaçlığını da ortaya koymaktadır” dedi.

Belirsizliği azaltma gereksinimi, en başta yer alıyor

İnsanların yapay zekâya münasebetle ilgili duygusal sorular yöneltmesinin aslında birkaç temel ruhsal gereksinime işaret ettiğini belirten Ömerbaşoğlu, “Bunların en başta geleni, ‘belirsizliği azaltma ihtiyacı’dır. Münasebetlerdeki en zorlayıcı durumlardan biri olan belirsizlik, başta telaş olmak üzere keder, öfke, çaresizlik, yetersizlik gibibaş edilmesi güç hisler ortaya çıkarmaktadır. ‘Beni seviyor mu, uzaklaşır mı, aldatıyor mu?’ üzere sorulara yanıt aramak, meçhullüğü netleştirme gayretinin bir göstergesidir. Bu noktada yapay zekâ, katılık veremese de nizamlı ve mantıklı bir çerçeve ya da çeşitli davranışsal stratejiler sunarak kişinin kanılarını ve davranışlarının düzenlemesine, sıkıntı hislerle başa çıkabilmesine katkıda bulunabilmektedir” diye konuştu.

Duyguları netleştirme ve düzenleme gereksinimi da önemli

Yapay zekaya yöneltilen soruların altında yatan bir öteki temel muhtaçlığın ise “duyguları netleştirme ve düzenleme ihtiyacı”olduğunu belirten Ömerbaşoğlu, “İnsanlar aslında karşılığı birden fazla vakit içten içe bilse de emin olmak için dışarıdan bir sese gereksinim duyabilmektedir. Zira, ilgilerde yaşanan belirsizlik, ağır tasa ve çelişkili hisler bireyde ne hissettiği konusunda bir karmaşa yaratabilir. Yapay zekâya soru sormak, kişinin kendi hislerini yansıtma ve düzenleme biçimi olarak fonksiyon görebilmektedir. Yapay zekâ, sunduğu yansıtıcı yanıtlarla bireyin hislerini kelama dökmesine ve kendi fikir örüntülerini fark etmesine yardımcı olabilmektedir. Bu durum kişinin hislerini nizamlı bir lisana aktarmasına imkân tanıyarak bir çeşit öz-farkındalık geliştirmesine katkı sunabilmektedir.

Yapay zekâ, inançlı alan duygusu yaratıyor

İnsanı duygusal bağlarla ilgili yapay zekada yanıt aramaya iten bir başka muhtaçlığın da “tarafsız ve yargısız dinlenme” muhtaçlığı olduğunu kaydeden Ömerbaşoğlu, “İnsanlar, bir sorunu ya da durumu yakın etraflarıyla paylaşma kelam konusu olduğunda yargılanmaktan, eleştirilmekten yahut dedikodudan çekinebilmektedir. Bilhassa utanç yahut kırılganlık hislerinin ağır olduğu hususlarda yapay zekânın eleştirmeyen, önyargısız biçimde yanıt vermesi “güvenli alan” duygusu yaratabilmektedir” dedi.

Onaylanma ve anlaşılma muhtaçlığı karşılanıyor

“Onaylanma ve anlaşılma ihtiyacı”nın da bir öteki değerli nokta olduğunu kaydeden Ömerbaşoğlu, “Bireyler birçok vakit bir sorunu ya da durumu paylaşırken tahlil ya da teklif muhtaçlığıyla değil, paylaşmak gereksinimiyle anlatsa da çoklukla tahlil teklifleri duymaktadır. Yapay zekâalgoritmalarının empatik lisanla verdiği cevaplar, bireylerin bu en temel iki muhtaçlığını karşılamasına katkı sağlayarak yalnızlık hissini azaltabilmektedir” dedi.

Hızlı ve kolay erişilebilir destek…

Son olarak “hızlı ve kolay erişilebilir destek” arayışının da bireyleri yapay zekâya yönlendiren gereksinimlerden biri olduğunu tabir eden Ömerbaşoğlu, “Birçok kişi alakada yaşadığı tasayı çabucak paylaşmak istemekte lakin herkese açılamamaktadır. Arkadaşa açılmak yüksek duygusal yatırım gerektirirken, psikoloğa gitmek hem duygusal hem maddi yatırım gerektirmektedir. Bu noktada yapay zekâ daha erişilebilir, düşük riskli ve düşük maliyetli bir seçenek olarak görülmektedir. Tüm bu noktalardan hareketle, yapay zekâya sorulan alaka sorularının aslında insanların itimat, anlaşılma, yargısız dinlenme, meçhullükten kurtulma ve dayanak alma gereksinimlerinin bir yansıması olduğu söylenebilir” dedi.

Yapay zekanın teklifleri gerçek değerlendirilmeli

Yapay zeka tarafından sunulan tekliflerin yanlışsız bir halde kıymetlendirilmesi gerektiğini belirten Dr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, “Özünde yapay zekadan fikir alınmasında bir sakınca olmamakla birlikte bireyin, yapay zekâ tarafından sunulan tekliflerin kendi varoluşuna uygunluğunu değerlendirebilme hünerinin seviyesi kritik değer taşımaktadır” dedi.

Uzmana başvurulmalı ve dayanak alınmalı

İkili bağlarda yaşanan problemlerin tahlilinde kişinin kendini, eşini ya da partnerini tanımasının değerli olduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Suna Ömerbaşoğlu, yapay zekadan alınan tekliflerin kısa vadeli dayanak, bir ilkyardım olarak değerlendirilebileceğini yaşanan sıkıntılara yönelik kalıcı ve uzun vadeli tahliller oluşturmak için çift terapisi konusunda uzmanlaşmış psikolog ya da psikiyatristlerden dayanak alınması gerektiğini söyledi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı