Üsküdar Üniversitesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Program Lideri Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, klâsik tıpta ve çağdaş farmakolojide değerli bir yere sahip olan kayısı çekirdeğinin yararları ve riskleri hakkında değerlendirmede bulundu.

Antikanser, anti-enflamatuar, antioksidan tesirleri var

Kayısı çekirdeğinin tıbbi ve aromatik bitkiler ortasındaki yerini tanımlayan Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, “Semen Armeniacae olarak da tanımlanan kayısı çekirdeği, Rosaceae (Gülgiller) Prunus armeniaca bitkisinin tohumudur, hem klasik tıpta hem de çağdaş farmakolojide kullanımı olan, bitkisel yağlar ve fitokimyasallar açısından bedelli bir bitkidir. Kozmetik, besin desteği ve farmasötik alanlarda sıkça kullanılan bu çekirdek; uçucu bileşenler, yağ asitleri, fitosteroller ve polifenoller bakımından epey zengindir. Elde edilen soğuk pres yağı; cilt bakımından iltihap giderici tesirine kadar çok sayıda alanda kullanılmaktadır. İçeriğindeki aktif bileşenler sayesinde antikanser, anti-enflamatuar, antioksidan, immunmodülatör ve hepatoprotektif tesirleri bilimsel çalışmalarla gösterilmiştir.” dedi.

Zengin bir biyoaktif bileşik profiline sahip

Kayısı çekirdeğinin, güçlü bir biyoaktif bileşik profiline sahip olduğunu tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, “Sabit yağ oranı epeyce yüksek olup (%27.7–66.7), protein (%14–45), şeker, potasyum, magnezyum, demir üzere mineraller, arjinin, lösin esansiyel aminoasitler ve çeşitli fenolik bileşikler içerir. Oleik asit, linoleik asit ve palmitik asit üzere doymuş ve doymamış yağ asitlerinin yanı sıra bilhassa E vitamini (tokoferol) açısından zengindir. Ana toksik hususu ise siyanojenik glikozit olan Amigdalin (%2–5.5) dir.” diye konuştu.

Acı ve tatlı kayısı çekirdekleri ortasındaki temel fark nedir?

Acı ve tatlı kayısı çekirdekleri ortasında en temel farkın, amigdalin içerik seviyesi olduğunu kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, “Acı kayısı çekirdeği yüksek ölçüde amigdalin içerir, tadı acı ve serttir. Tatlı kayısı çekirdeği ise hafif tatlı ya hiç amigdalin içermez ya da çok düşük düzeydedir. Tıbbi aromatik açıdan acı çekirdek, amigdalin içeriği sayesinde daha fazla farmakolojik tesir gösterdiği için kullanım alanları tıbbi maçlı ve klâsik tedavilerdir. Fakat bu tıpkı vakitte toksikolojik risk manasına da gelir, yüksek zehirlenme riski vardır. Tatlı çekirdekler ise daha çok kozmetik ve besin emelli kullanılır ve zehirlenme riski doza bağlı olarak düşüktür.” sözünde bulundu.

Bağışıklık sistemi hücreleri üzerinde uyarıcı tesiri var

Kayısı çekirdeği ve yağının bağışıklık sistemini stimüle edici (immunostimülan) tesirlere sahip olduğu, oksidatif gerilimi azaltarak bağışıklık sisteminin genel direncini artırabildiğinin bildirildiğini anlatan Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, “Çekirdekte bulunan amyidalinin, direkt bağışıklık sistemi hücreleri üzerinde uyarıcı tesir gösterebildiği, düşük dozda ve denetimli kullanıldığında anti-enflamatuar ve bağışıklık sistemi üzerinde destekleyici tesirlere sahip olabildiği bildirilmiştir.” dedi.

Hücre yaşlanmasını geciktiriyor 

Bilimsel araştırmaların, kayısı çekirdeği özütlerinin güçlü antioksidan kapasiteye sahip olduğunu gösterdiğini de lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, “Özellikle içeriğinde yer alan polifenoller ve flavonoidler (salisilik asit, kafeik asit, quercitrin, kaempferol, ferulik asit ve gallik asit gibi) hür radikallerle tepkiye girerek hücresel hasarı önlemeye yardımcı olur. Bu bileşikler, hidroksil ve süperoksit radikallerinin yanı sıra hidrojen peroksite karşı da kollayıcı tesir gösterir. Ayrıyeten yüksek E vitamini içeriği sayesinde oksidatif gerilimi azaltarak hücre yaşlanmasını geciktirir ve genel sıhhati takviyeler.” biçiminde konuştu.

Sedef hastalığı ve egzamada da yararı var

Cilde topikal olarak uygulandığında yumuşatıcı ve nemlendirici bir bileşen misyonu gördüğüne de işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, “Linoleik asit ve oleik asit üzere pahalı yağ asitleri sayesinde anti-enflamatuar, cildi aydınlatıcı, cilt nemini artırma ve cilt bariyer işlevini düzgünleştirme yeteneği ile bilinir.  E vitaminin antioksidan özelliklerinden ötürü akne, sedef hastalığı, egzama üzere dermatolojik durumlarda yararlı olmasının yanı sıra ayrıyeten cildin sağlıklı ve nemli kalmasını sağlar.” diye konuştu.

Koroner kalp hastalıklarının önlenmesinde faydalı 

Kayısı çekirdeğinin diyet proteininin yanı sıra yağ ve lifin de kıymetli bir kaynağı olduğunu söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, şöyle devam etti:

“Geleneksel olarak kabızlık ve parazit tedavisinde kullanıldığı ve anti-ülseratif tesirlere sahip olduğu bildirilmiştir. Oleik (Omega-9) ve linoleik asitler (Omega -6) yağ asitleri sayesinde kalp dostudur. Kayısı çekirdeklerinin içeriğinde bulunan fitosteroller ve fenolik bileşiklerin koroner kalp hastalıklarının önlenmesinde yararlı olduğu, LDL ve total kolesterolü düşürürken, HDL’yi arttırdığı ve kalp dokusunu oksidatif hasara karşı koruduğu bildirilmektedir.”

Acı çekirdeklerin çiğ ve yüksek ölçüde tüketimi ölümcül olabiliyor

Çekirdekte bulunan amigdalinin β-glukozidaz enzimi ile bedende hidrolize olarak hidrojen siyanüre (HCN) dönüştüğünün bilindiğini de kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, “HCN, hücresel teneffüsü engelleyerek hipoksiye yol açar.   Çok ölçüde tüketilmesi halinde mide bulantısı, kusma, baş dönmesi, uyuşukluk, sonluluk, eklem ve kaslarda çeşitli ağrılar, şuur kaybı, koma ve vefatla sonuçlanabilmektedir. Bilhassa acı çekirdeklerin çiğ ve yüksek ölçüde tüketimi ölümcül olabilir.” ikazında bulundu.

Günde en fazla üç küçük kayısı çekirdeği…

Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, Avrupa Besin Güvenliği Otoritesi’nin (EFSA) belirlediği inançlı tüketim limitlerini paylaşarak kelamlarını şöyle noktaladı:

“EFSA, bir porsiyonda üçten fazla küçük çiğ kayısı çekirdeği ya da bir büyük çekirdeğin yarısından azının tüketilmesinin, inançlı hudutları aşabileceğini bildirmektedir. Buna nazaran, ortalama bir yetişkinin Akut Referans Doz (ARfD) hududunu aşmadan günde en fazla üç küçük kayısı çekirdeği (yaklaşık 370 mg) tüketmesi mümkündür. Çocuklar içinse bu ölçü bir küçük çekirdeğin yarısı kadardır (yaklaşık 60 mg). Sonuç olarak, yetişkinlerde günlük 1 ila 3 küçük çekirdekten fazlası tavsiye edilmemekte, gebeler, emziren bayanlar ve çocuklar için ise katiyetle önerilmemektedir.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı