Şiddetin fizikî, sözel ve duygusal biçimlerde görülebileceğini belirten İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hacer Nermin Çelen, şiddete uğrayan bayanın benlik hürmetinin zedelendiğini söyledi. Bayana yönelik şiddetin ferdi, fizyolojik ve kültürel temelleri olduğunu belirten Prof. Dr. Çelen, “Şiddete uğrayan bayanda tasa, depresyon, kendini kıymetsiz hissetme ve benlik hürmetinin düşük olması üzere tesirler ortaya çıkabilir” dedi.  Şiddetin önlenmesinde his denetiminin ehemmiyetine işaret eden Prof. Dr. Çelen, “Ailede şiddet dolu bir ortam varsa, çocuk içinde büyüdüğü mahallede ve akran kümelerinde şiddet içeren olaylara şahit oluyorsa bunlardan çok etkileniyor. Çocuklar şiddet içeren dijital oyunlarda bilhassa şiddet uygulayan ve kazanan karakterleri örnek alıyorlar. Zira gördükleri model, şiddet uygulayıp ödüllendirilen modeller oluyor” dedi.

İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hacer Nermin Çelen, 25 Kasım Bayana Yönelik Şiddete Karşı Milletlerarası Çaba Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada şiddetin nedenleri ve tesirlerine ait değerlendirmede bulundu.

Şiddet farklı formlarda ortaya çıkabiliyor

Şiddetin fizikî, sözel ve duygusal olmak üzere çeşitli biçimlerde görülebildiğini belirten Prof. Dr. Çelen, “Şiddet, bilerek karşı tarafa hasar vermek biçiminde tanımlanabilir. Şiddet farklı biçimlerde ortaya çıkabilir. Bu hasar, davranışsal yani fizikî atak halinde olabilir. Sözel biçimde olabilir, birtakım olumsuz ve aşağılayıcı söz kullanarak uygulanabilir. Şiddet bazen de örtülü biçimde olabilir. Saçın da makûs olmuş üzere sözlerle olumsuz kelam ve değerlendirmeler kullanarak yapılabilir. Tüm bunlar karşı tarafa fizikî ya da duygusal olarak hasar vermektedir” diye konuştu.

Şiddeti ortaya çıkaran formül: Donakalım

Erkeklerin bayana yönelik uyguladığı şiddetin ferdi ve kültürel temelleri olduğunu belirten Prof. Dr. Çelen, “Bireysel olduğu vakit şiddeti ortaya çıkaran bir formül var: Bunu donakalım (frustrasyon) diye isimlendiriyoruz. İnsan farklı nedenlerle donakalım yaşayabiliyor. Mesela heyecanla telefon bekliyorsun, bir bakıyorusn şarjın bitmiş ve şarjı doldurmak için bir gereç yok. İnsan kendini donmuş kalmış bir halde hissedebilir. Kimi durumlarda donakalım ortaya çıkabiliyor. Karşı tarafın söylediği eleştirel bir kelam, kıyaslama, benlik hürmetinin düşüklüğü üzere farklı durumlarda donakalım yaşanabiliyor. Donakalım otomatik olarak öfkeyi üretiyor. Öfkenin boşalımı da çeşitli formlarda ortaya çıkıyor. O anda yakınlarında silah ya da fizikî olarak ziyan verecek bir ağır cisim ya da eşya varsa kişi bunları kullanabiliyor ya da vücudunu kullanıyor, yumruk ya da tekme atıyor. Öfke sonunda şiddet, farklı şekillde ortaya çıkıyor” diye konuştu.

Duygu denetiminin eksikliği de şiddete yol açıyor

Şiddetin ortaya çıkmasında his denetiminin eksik olmasının da rolü olduğunu belirten Prof. Dr. Çelen, “Duygu denetimi yok. Bu da çocukluk periyodundan kaynaklanan bir şey. Bilhassa erkek çocukları, kız çocuklarına nazaran daha toleranslı büyütülüyor ve his denetimi olmadan yetiştiriliyor. His denetimi, ailede kazanılıyor. Baba agresif bir model olabilir ve agresivitesi sonucunda ödüllendirilen bir baba olabilir. Çocuk bu modelle büyüyor. Şiddet konutta öğreniliyor” dedi.

Şiddeti ortaya çıkaran kültürel temeller var

Şiddeti ortaya çıkaran kültürel temellerin de olduğunu belirten Prof. Dr. Çelen, “Erkeğin üstün görüldüğü kültür yapıları var. Bu cins bakış, yalnızca bizim toplumumuzda değil, öteki toplumlarda da var. Erkek daha üstün görülüyor. Bu kültürlerde bayana karşı olumsuz bir önyargı var. Erkek fizikî olarak güçlü fakat bayanda bu yok. Son devirlerde sıkça gündemde olan bir zorbalık kavramı var. Zorbalıkta zorba güçlü, kurban ise pasif. Erkek zorba, bayan kurban pozisyonunda oluyor. Kurban saldırgana reaksiyon gösterebilse bu hareket devam etmez lakin siniyor. Ataerkil bir ailede bayan, sinmeyi öğreniyor, bunu öğrenerek yetişiyor. Anne babanın karşısında pasif kalıyorsa, anne sesini çıkarmıyor ve reaksiyon vermiyorsa kız çocuğu da evlendiğinde annesinden gördüğünü uygulayacaktır. Lakin bu durum yalnızca bizim toplumumuza mahsus değildir. Dünyanın farklı kültürlerinde de benzeri bakış açılarını görmek mümkündür. Mitolojide bile misal örnekler görebilirsiniz. Güçlü ve akıllı bir bayan olan Hera, erkek  rabler tarafından daima eleştirilir yapmak istedikleri engellenir.Kadın neden zayıf gösteriliyor? 19. Yüzyılın sonunda bayan formal eğitime başlayabiliyor. Fakat erkekler için durum o denli değil, üst sosyo kültürel yapılardan başlayarak erkekler okula gönderiliyor. Bayan daima meskende, bayana daima meskende vazifeler veriliyor. Bu ayrımın pek çok toplumda daima olduğu görülüyor. Bu durum batı toplumlarında da var” dedi.

Şiddet, bayanın ruh sıhhatini etkiliyor

Şiddet gören bayanın benlik hürmetinin zedelendiğini belirten Prof. Dr. Çelen, “Şiddete uğrayan bayanda telaş, depresyon, kendini bedelsiz hissetme, benlik hürmetinin düşük olması üzere tesirler ortaya çıkabilir. Uğradığı şiddet nedeniyle intiharı seçen bayanlar olabiliyor. Bayanlar nadiren geri bildirim verebiliyor. Bayanlar çoklukla içe dönük yaşıyor. Bu eğitimli bayanlarda da görülüyor” dedi.

Dijital oyunlardaki şiddet olumsuz etkiliyor

Toplumda genel olarak artan şiddet olaylarına değinen Prof. Dr. Çelen, “Ailede şiddet dolu bir ortam varsa, çocuk içinde büyüdüğü mahallede ve akran kümelerinde şiddet içeren olaylara şahit oluyorsa çok etkileniyor. Dijital görüntü oyunlarında şiddet varsa gençler bundan çok etkileniyor. Bilhassa şiddet uygulayan ve kazanan ikonlar ya da karakterleri örnek alıyorlar. Öfkelerini denetim edemiyorlar. Zira gördükleri model, şiddet uygulayıp ödüllendirilen modeller oluyor. Gençlik devrinde bizi harekete geçiren ve bizi faal kılan dopamin en yüksek düzeylerde seyrediyor. Bilhassa gençlik periyodunda beyinde dayanılmaz bir değişim var. Bu devirde aile ve etrafa kıymetli misyonlar düşüyor” ihtarında bulundu. 

Evde ceza verilmemeli, kural konulmalı

Evde his denetiminin öğrenilmesinin ehemmiyetini vurgulayan Prof. Dr. Çelen, “Çocuğa ailede kurallar öğretilmeli. Ceza verilmemeli, kural konulmalı. Çocuğun her dediği yapılmamalı. Kesinlikle kural konması gerekiyor fakat ceza değil. Odandan çıkmayacaksın biçimindeki ceza, çocukta öfke oluşturuyor. Anne ve baba, bu kuralların uygulanmasında fikir birliği içerisinde bulunmalı. Cürüm işleyen çocukların da ilgili kurumlarda ıslah edilmesi sağlanmalı” tavsiyesinde bulundu.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı