Geçmişte yaşanan travmalar, tehdit geçtikten çok uzun müddet sonra bile “tehlike hala varmış gibi” fizyolojik reaksiyonların ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Ortada besbelli bir tehdit yokken kalbin hızlanması, nefes darlığı ve avuç içlerinin terlemesi, omuz-gövde gerginliği, mide-bağırsak hassasiyetleri ya da süratli irkilme yansıları üzere bulgular, psikolojide “travma sonrası fizyolojik tekrar etkinleşme” olarak tanımlanıyor. Fizikî bir hastalık tanısı olmasa da vücutta daima bir hazırlıklı olma hali kelam konusu olabiliyor. Meğer bunların hiçbiri “kişisel zayıflık” değil; otonom hudut sisteminin tehdit kalıbını kapatamamasının bir sonucu. 

Bedenimizin de Hafızası Var

Beynimizin tehdit algılama merkezi olarak bilinen “amigdala” alarm verdiğinde; sempatik hudut sisteminin devreye girmesiyle, adrenalin ve kortizolun artması, kaslardaki gerginliğin yükselmesi ve deveran suratının değişmesi üzere kimi bedensel tesirler görülebiliyor. Bu da bize şunu söylüyor: Travmanın izleri sadece fikirlerde değil, hudut sistemi devrelerinde ve bedensel duyumlarda saklanıyor. Literatürde bu durum “Somatik Depolama” yahut “Bedensel Hafıza” olarak bilinmekte.  

Sakinleşmek ve İnançta Hissetmek Her Vakit Mümkün mü? 

Bedenimizin “sakinleşme ve güvenlik” durumuna geçmesinden sorumlu olan vagus hududunun, travma sonrasında bu misyonunda bir aksama olması (vagal tonusun düşmesi) sık görülen bir durum. Bu süreçte vücudun sakinleşme kapasitesi azalırken, tetiklenme kolaylaşır, dinlenme hali sürdürülemez ve his düzenleme düzenekleri zorlanabilir. Hasebiyle travma sonrası düzgünleşme yalnızca bilişsel bir süreç değil; birebir vakitte vücudun yine inançlı bir ritme dönmesini de içeren kapsamlı bir süreç. Pekala bu her zaman mümkün mü? Travma sonrası terapilerle vücuda yeni bir ritim kazandırmak, yeni bir öykü yazmak mümkün mü?

Hem Zihnimiz Hem de Vücudumuz Yeniden Öğreniyor 

İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Uzm. Kln. Psikolog M. Yasin Çakıroğlu, travma sonrası terapi muhtaçlığının ehemmiyetine değinirken: “Zihin unutsa da vücut unutmaz. Fakat vücut de vakitle yeni, inançlı bir öyküyü öğrenebilir. Hasebiyle terapi sürecinde vücut odaklı çalışmaların pek çok olumlu nörobiyolojik tesirleri olduğunu görmek mümkün” diyor. Buna nazaran, derin nefes idmanları; diyafram ile vagus sonunu uyarırken, ritmik hareket hudut sistemine nizam sinyali gönderiyor ve bedensel farkındalığımız tehdit algısını azaltıyor. Ayrıyeten inançlı bağ tecrübeleri, beynimizin mantıksal karar verme düzeneği (Prefrontal Korteks) ile tehdit algılama merkezi ortasındaki (Amigdala) ilişkiyi güçlendiriyor. Uzm. Kln. Psikolog Çakıroğlu, böylece anlamlı değişimlerle vücudumuzun alarm sistemini tekrar düzenlemeyi öğrenebildiğimize dikkat çekiyor. Elbette bu, travmanın tesirlerinin tümüyle yok olduğu manasına gelmiyor lakin vücudun artık tehdit yerine itimadı referans almaya başladığını gösteriyor. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı