Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Hemşiresi Fatma Kartaloğlu Agay, Türkiye’nin birinci ve dünyanın ikinci ‘sağlık hizmetlerinde el hijyeni uygunluğu ölçeği’nin geliştirilme süreci hakkında bilgi verdi.

Ölçümleme konusunda mevcut uygulamaların yetersizliği yeni çalışmaları başlattı!

Günümüzde sıhhat hizmet sunumunda en kıymetli göstergelerden birinin sıhhat bakımı alakalı hastane enfeksiyonlarının önlenmesi olduğunu lisana getiren Fatma Kartaloğlu Agay, “Sağlık hizmeti bağlantılı enfeksiyonlara neden olan mikroorganizmalar her geçen gün direnç kazanıp risk oluştururken artık tedavi siyasetlerinin yanında tedbire stratejileri de konuşuluyor.” dedi.

Dünya genelinde yaşanmış olan COVİD 19 salgını ile birlikte insanların hijyenin ehemmiyetini bir kere daha hatırladığını aktaran Agay, “Bu kapsamda mikroorganizmaların yayılımının önüne geçilmesi için hem toplum sıhhati hem sıhhat profesyonellerinin bilgilendirilmesi sürecinde en kolay en uygulanabilir ve en pratik sistemin uygun el hijyeni sağlanması olduğu kabul görmüş bir stratejidir. Lakin kişisel ve kurumsal seviyede farkındalığı ölçümleme konusunda mevcut uygulamaların bizlere yetersiz gelmesi ile çalışma sürecimiz başladı.” halinde konuştu.

“El hijyeni siyasetlerini kıymetlendirecek yeni bir usule muhtaçlık vardı”

Ulusal ve milletlerarası tüm sıhhat otoritelerinin el hijyeni için sıhhat kurumlarında programlar geliştirilmesini ve sıhhat profesyonellerinin farkındalıklarının ölçümlenerek güzelleştirilmesini hedeflediğini kaydeden Fatma Kartaloğlu Agay, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu kapsamda milletlerarası standartlarda karşılaştırma yapılabilecek birinci ölçek 2000’li yılların başında Amerikalı sıhhat profesyonellerince geliştirilmiş ve 2016 yılında Türkiye’de de geçerlilik güvenirlilik çalışması yapılmıştır. Fakat sıhhat hizmet sunumu kapsamı süratle değişmekte. Bu nedenle şimdiki sistemleri ölçebilecek ve hem sıhhat profesyonellerine hem de sıhhat yöneticilerine kurumlardaki el hijyeni siyasetlerinin kâfi uygulanabilirliğini sağlama konusunda tedbirler almak için yol gösterebilecek bir tahlil yoluna muhtaçlık olduğu biz saha çalışanları tarafından düşünülmekteydi.”

Türkiye’nin birinci, dünyanın ikinci el hijyeni kıymetlendirme aracı!

Ölçek geliştirme çalışmasında ulusal ve memleketler arası birçok rehber, kalite standartları ve saha çalışmalarını incelediklerini lisana getiren Fatma Kartaloğlu Agay, “Bu bilgilerin tamamını kapsayabilecek ve birebir vakitte uygulandığında düzgünleştirme teklifleri getirebilecek bir taslak oluşturmaya çalıştık.” dedi.

2023 yılında ölçeğin ARGE çalışmasına başlandığını açıklayan Agay, “Birçok rehber ve bilimsel çalışmanın yansıra Enfeksiyon Denetimi konusunda alana katkı sağlayan sıhhat otoritelerinin değerlendirmeleri ile birlikte 2024 yılı başında birinci halini aldı. Türkiye geneli yedi bölgede vazife yapan doktor, hemşire, tekniker ve hasta bakıcıları kapsayan 458 istekli sıhhat çalışanı ile birinci değerlendirmeleri yapıldı. Kırıkkale Yüksek İhtisas Hastanesi Kalite İdare Ünitesi’nde vazifeli meslektaşım hemşire Muhdedir Caner ile birlikte derledikten sonra Ankara’da Yüksek İhtisas Üniversitesinden Doç. Dr. Gamze Özbek Güven hocamızın da katkıları ile ölçek son halini aldı. Aslında çalışma grubu olarak da sahayı ferdî olarak yansıtıyorduk.” açıklamasını yaptı.

Makale biçimini alan ve sonuçlarında çok yüksek geçerlilik güvenilirliği olan bir ölçek olarak yayına hazır hale getirilen araştırmanın 25 Nisan 2025 tarihinde Journal of Nursing Measurement mecmuasında erken görünümde yayınlandığını da kelamlarına ekleyen Agay, Türkiye’nin birinci dünyanın ikinci ‘Sağlık Hizmetlerinde El Hijyeni Uygunluğunu ve Yeterliliğini Ölçme Kıymetlendirme Aracı’ niteliği kazandığını söyledi.

Ölçek, el hijyeni uygulamalarını değerlendirmede itimatla kullanılabilir!

Ölçeğin uygulandığı sıhhat çalışanlarının çalışma alanları, kıdemleri ve branşları ortasında besbelli farklar gözlemlendiğine değinen Fatma Kartaloğlu Agay, “Temel maksadımız da buydu. Zira kişiselleşmiş uygulamalardan fazla kurumların lakin bütüncül uygulamaları ile enfeksiyon tedbir paketleri aktif olabilir.” dedi.

Agay ayrıyeten, “Ölçeğin sıhhat kurumlarında el hijyeni uygulamaların mevcut durumunun kıymetlendirilmesi, geliştirilmeye açık alanların tespiti ve sıhhat çalışanlarının bilgi ve ahenk seviyesinin değerlendirmesi hedefi ile itimatla kullanılabileceğini düşünüyoruz.” Formunda konuştu.

“Geliştirdiğimiz ölçek, ulusal ve milletlerarası seviyede büyük ilgi gördü”

Ölçeğin ferdî performanstan çok hasta güvenliği kültürü kapsamında kurumsal performansı ölçmede tesirli bir metot olabileceğini vurgulayan Fatma Kartaloğlu Agay, “Türkiye’de günümüzde Sağlık Bakanlığı Hizmet kalite standartları kapsamında el hijyeni farkındalığının ölçümlenmesi bir mecburilik lakin ulusal bir ölçeğimiz yoktu. Geliştirdiğimiz ölçeğin yayınlandığı günden bugüne ulusal ve memleketler arası seviyede büyük ilgi görmesinin haklı gururu ve sevincini yaşamaktayız.” dedi.

Ölçeğin dijitalleştirilmesi ya da yapay zekâ takviyeli platformlarla entegre edilmesi hakkında da bilgi veren Agay, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Çağı yakalamak ismine sistem geliştirmek için hazırladık bu ölçeği. Günümüz dijital çağına uygun olarak kurumlar kendi iç çalışma sistemleri doğrultusunda hali hazırda dijitale uyarlayıp şimdiden bu hali ile kullanabilirler. Bizler de data toplama basamağında bu yolu kullandık. Zira popülasyonumuz çok genişti Türkiye’nin her bölgesinden bilgi almayı hedefliyorduk. Yapay zekâ ile tahlili ise çok kolay zira sorular ve karşılıkların tamamı ispata dayalı. Çalışmaların çok başındayız. Sisteme katkı sağlaması ismine kesinlikle kolaylaştırılacaktır.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı