NPİSTANBUL Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, Alzheimer hastalığının yalnızca bilişsel fonksiyonları değil, tıpkı vakitte kişinin algılarını ve davranışlarını da derinden etkilediğini belirterek, hasta yakınları ve bakıcıları için değerli irtibat stratejileri paylaştı.

Hastalığın çok taraflı etkileri

Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, Alzheimer hastalığının bellek, dikkat ve lisan üzere fonksiyonlarda bozulmaya yol açarken, kişinin kendisiyle ve etrafıyla ilgili algısını da değiştirdiğini vurguladı.

Bu durumun, hastada davranış bozukluklarına taban hazırladığını tabir eden Prof. Dr. Tanrıdağ, “Hasta yaşananları aklında tutamaz, kendisine söylenilenlere dikkat edemez ve kaygısını tam anlatamaz. Öteki yandan da toplumsal norm ve kurallardan uzaklaşabilir ve kendi davranışlarını değerlendiremez ve denetleyemez. Birden fazla vakit da onları olağan kabul eder. Bu bakımlardan Alzheimer hastası yakınının ya da hasta bakıcısının hastalarıyla bağlantı kurarken bilmesi gereken konular vardır.” dedi.

Empati, sabır ve anlayış esas

Prof. Dr. Tanrıdağ, hastalarla iletişimde temel alınması gereken unsurları şöyle sıralıyor:

“Empati kurun. Her şeyden evvel kendinize şu soruyu sormalısınız; ‘Eğer Alzheimer hastası o değil de ben olsaydım nasıl bir ilgi beklerdim? Sevgiyle, anlayışla ve sabırla mı karşılanmak isterdim yoksa ilgisizlik ve kabalık mı görmek isterdim?’. Sabırlı olun. Hastanız anlattıklarınız ya da ondan istedikleriniz konusunda çarçabuk karmaşaya girebilir. Şayet bu cins bir zahmet hissediyorsanız isteklerinizi farklı usullerle anlatmaya çalışmalısınız. Bunları yaparken asla fizikî bir zorlama içine girmeyin. Bunu yaparken âlâ niyetli olsanız bile onun tarafından kendisini zorlama olarak algılanabilir.”

Tartışmayın!

Hastalarla bağlantıda anlayışlı olmak ve tartışmamak gerektiğini de lisana getiren Prof. Dr. Tanrıdağ, şöyle devam etti:

“Hastanız 1958 yılında olduğunu ya da sizin onun annesi olduğunu ileri sürebilir. Siz ona 2025 yılında olduğumuzu ve annesinin de uzun bir mühlet evvel öldüğünü söylemeye kalktığınızda, o evvel şaşıracak, ilerlemiş bir hasta değilse yanlış söylediğini anlayarak üzülecek ya da ilerlemiş bir hastaysa söylediklerinde ısrarcı olacak ve sizin neden ona bu türlü söylediğinizi anlamayarak tahminen de kızacaktır. Her iki durumda da hastayla irtibatınız başarısız olacaktır. Alzheimer hastalığında kayıt zorluğu olduğundan siz ona doğruları söylemiş olsanız da o bunları aklında tutamayacaktır. Bu bakımdan hastanın yanlışlarının düzeltilmesinin ve bunlar üzerinden hastayla tartışmanın bir faydası yoktur. Hastanızla vakit ve yer kavramlarını gündeme getirmeden rahatlıkla konuşmaya çalışın. Şayet o eskilerden bugünmüş üzere kelam ediyorsa onunla o konuşmanın içine girerek sürdürün. Konuştuğu mevzunun bütünlüğünü bozmayın. Vakit zaman espriler yapın.”

Yapılmaması gerekenler…

Prof. Dr. Tanrıdağ, Alzheimer hastalarıyla irtibatta kaçınılması gereken kimi durumları da şöyle sıraladı:

“Zorlamaktan kaçının. Hastanızı onun yapmaktan hoşlanmadığı şeyler konusunda zorlamayın. Birden fazla hasta yakını bulmaca çözmenin faydalı olacağını düşünerek hastalarını saatler uzunluğu bulmaca çözmeleri için zorlamaktadır. Bulmaca çözmenin ispatlanmış bir faydası ve mantıksal bir desteği yoktur. Bu bakımdan bu vaktin dışarıda ya da meskenin içinde müzik dinlemek ya da ilgi alımlı şeyler seyretmek hedefiyle geçirilmesi hasta için daha uyarıcı olacaktır.

İlaçlarını kendileri almasın

Hastanızın ilaçlarını kendi başına almasına müsaade vermeyin. Hafif-orta evrede bulunan birçok hasta ilaçlarını tertipli alabileceği savında bulunabilir. Hatta bu tez bir kısmı için gerçek da olabilir. Lakin genel bir prensip olarak unutkanlık ve dikkat azlığı yakınmaları olan hastaların kendi ilaçlarını kendilerinin alması sakıncalıdır. Bunun dışında kimi hastalar ilaçlarını aldıklarını söyleyerek onları halıların altına saklar ya da çöpe atarlar.

Huzurevinden kelam etmeyin

Hastalarınızın yanında huzurevi ihtimalinden kelam etmeyin. Alzheimer hastalığı sırasında yaşanan kayıplar hastaları evvelce olduğundan daha fazla duygusal ve alıngan yapar. Bu nedenle onların geleceğiyle ilgili kestirimleri ve bir seçenek olarak huzurevi ihtimalini onların yanında dile getirmeyin. Bu sözleri duyan hastalardan en azından bir kısmı sizin onların mevtini istediğinizi ya da kendilerinden kurtulma planları yaptığınızı sanabilir.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı