Ülkemizde yaklaşık her 10 çocuktan birinde görülen astım, gerçek yönetilmediğinde tekrarlayan öksürük, hırıltı ve teneffüs zahmeti ile çocukların hayat kalitesini önemli halde etkileyebiliyor. Aile farkındalığı ve erken teşhisle yanlışsız tedavi planlaması, hastalığın denetim altına alınmasında değerli rol oynuyor. Çocukluk çağı astımının anlaşılması ve yanlışsız halde yönetilmesi için kimi bulgular yol gösterici nitelik taşıyor. Memorial Göztepe Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Haluk Çokuğraş, çocuklarda astım hastalığı hakkında bilgi verdi ve alınması gereken tedbirleri anlattı.

Çocuğunuzun öksürüğünü kolay bir enfeksiyon sanmayın

Astım, bronşların vakit zaman daralmasıyla ortaya çıkan tekrarlayıcı öksürük, hırıltı ve teneffüs zahmeti ataklarıyla seyreden bir hastalıktır. Öksürük astımın en temel belirtisidir, öksürüksüz bir astım hastalığı olmaz. Türkiye’de çocuklarda astım görülme sıklığı yüzde 5–9 ortasında değişmektedir. Kuru ve yüksek bölgelerde daha az, nemli ve deniz kıyısı bölgelerde daha fazla görülür. Maalesef pek çok çocuk astım ilacı kullanmasına karşın, ailesi onun astım olduğunu bilmemekte ve bronşit, alerjik bronşit yahut zatürre başlangıcı üzere yanlış teşhisler alabilmektedir. Bu nedenle evvel yanlışsız teşhis konulmalıdır. Ayrıyeten, her çocuğun akciğerlerinin yanı sıra,  burun içi de ayrıntılı değerlendirilmelidir. Zira eşlik eden bir alerjik rinit de sıklıkla birlikte bulunabilir. Bilhassa 2-3 yaş altındaki çocuklarda viral enfeksiyonlara bağlı kısa müddetli hışıltılı ataklar görülebilir ve bu durum birçok vakit yaş ilerledikçe kaybolur. Fakat bu çocuklar yakından ve tertipli olarak izlenmeli; gereksiz uzun periyodik ilaç tedavisinden de kaçınılmalıdır.

Çocuklarda astımı fark etmek için bu 9 bulgu önemli

Astım belirtileri her çocukta birebir biçimde ortaya çıkmaz. Çocuklarda astım belirtileri farklılık gösterebilir. Astımda sadece teneffüs zahmeti değil, tekrarlayan kuru yahut balgamlı öksürük de tek başına belirti olabilir. Hırıltılı teneffüs, nefes verirken duyulan ıslık sesi, gece artan öksürük, eforla gelen öksürük nöbetleri, ağır ataklarda göğüs duvarında çökmeler ve teneffüste zorlanma görülebilir. Çocuklarda astımı fark edebilmek için bu belirtileri göz gerisi edilmemelidir:

1. Gece artan öksürük
2. Hırıltılı solunum
3. Nefes verirken duyulan ıslık sesi
4. Tekrarlayan kuru yahut balgamlı öksürük
5. Koşma, gülme, ağlama üzere eforla gelen öksürük
6. Atak devirlerinde omuz ve kaburga ortalarında teneffüs eforunun artması
7. Ciddi nöbetlerde halsizlik, huzursuzluk ve nadiren şuur değişikliği
8. Çocuğun geçmişinde besin alerjisi, egzama bulunması
9. Ailede alerjik hastalık varlığı

Alerjiler denetim edilmezse astım denetimi zorlaşır

Çocukluk çağı astımının yüzde 70’inden fazlası alerjik kökenlidir. Ailede alerji yahut astım hikayesi, çocukta astım görülme riskini artırabilir. Astımı olan çocuklarda sıklıkla, inek sütü proteini alerjisi üzere besin alerjileri, egzama ve burun akıntısı, tıkanıklık, hapşırma, göz kaşıntısı üzere bulgularla seyreden alerjik nezle de görülebilir. Bilhassa alerjik nezlenin tedavi edilmemesi, astım denetimini zorlaştırabilir.

Astımda uzun periyodik bir tedavi planı gerekli 

Astım kronik bir gidişle, yıllarca devam eden bir hastalık olduğundan sırf atak devirlerinde değil, atak dışı uzun periyodik tedavi gereklidir. Dünya genelinde kabul gören basamak tedavisi yaklaşımı ile çocuğun durumuna nazaran tedavi sistemi belirlenmelidir. Son yıllarda teneffüs yolundan alınan kortizonlu ilaçlar, astımın uzun vadeli tedavisinin en kıymetli ögelerinden biri haline geldi. Bu ilaçların dozu ağızdan alınanlardan çok daha düşük olduğundan, başka kortizonlu ilaçların alınmasıyla sıkça gözüken yan tesirler bunlarda gözükmez. Hami tesirleri olan bu ilaçlar doktor kontrolu altında uzun müddet kullanılabilirler. Hava yolu ile kullanılan (inhaler ya da nebülizer) ilaçların gerçek kullanımlarının öğrenilmesi başarılı bir tedavi için son derecede kıymetlidir.

Doğru yönetilen astım tedavisi çocukların ömür kalitesini artırır

Çocukluk çağı astımı, ailelerin gerçek bilgilendirilmesi ve uygun tedaviyle yönetildiğinde çocukların ömür kalitesini olumsuz etkilemeden denetim altına alınabilen bir hastalıktır. Öksürüğün küçümsenmemesi, alerjik belirtilerin dikkate alınması ve uzman tabip takibi, çocukların sağlıklı bir geleceğe adım atması için kritik kıymete sahiptir. Tedavide hedefimiz atak sayısını azaltmak, atakların şiddetini hafifletmek, komplikasyonları önlemek, çocuğun yaşına uygun fizikî aktiviteleri sürdürebilmesini sağlamak, büyüme ve gelişmenin olağan devamını sağlamak, ilaç yan tesirlerinden korumak ve hem aileleri hem de çocukları hastalık konusunda bilinçlendirmektir. Astım konusunda ailelerin şuurlu olması ve astım ataklarını önleyici önlemler almaları da çocukların hayat kalitesine kıymetli derecede tesir eder. Ailelerin sigara içmesi çocuk astımını olumsuz etkileyen çok önemli bir faktördür.

Çocuğunuzda konut tozu akarı alerjisi varsa astım ataklarını önlemek için bu tedbirleri alın!

• Yatak odasında halı bulundurmayın.
• Tüylü oyuncak ve yünlü eşyaları azaltın.
• Toz tutan eşyaları kapalı dolaplarda saklayın.
• Nevresim ve çarşafları haftada iki kere 60°C üzerinde yıkayın.
• Yatak, yorgan ve yastığın yün, kuştüyü olmamasına dikkat edin.
• Akar barındırmayan özel yataklar tercih edin.
• Gerekli durumlarda HEPA filtreli hava temizleme aygıtları kullanın.
• Düzenli doktor kontrolleri ihmal etmeyin.
• Doktorunuz uygun görürse özel durumlarda alerji aşı tedavisi gerekebilir.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı