• Home
  • Yaşam
  • Dijital içerikler dopamini sömürüyor!

Dijital içerikler dopamini sömürüyor!

Ağustos 22, 20255 Mins Read
0

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog İpek Erol, dijital çağda toplumsal medya ve süratli dijital içerik tüketiminin beyindeki tesirleri, olumsuz sonuçları ve istikrarlı kullanımın ehemmiyeti hakkında bilgi verdi.

Beynin dikkat sistemi dijitalleşmeyle direkt maksat alınıyor ve bilişsel işlevler etkileniyor

Çağımızın en büyük getirisi olan dijitalleşmenin kişinin dış dünyayla kurduğu bağ biçimlerini dönüştürmekle kalmadığını aktaran Uzman Klinik Psikolog İpek Erol, “Aynı vakitte zihinsel yapılanmasını, duygusal düzenleme kapasitesini ve davranış örüntülerini de besbelli formda etkiliyor. Bilhassa toplumsal medya platformlarının işleyişi kullanıcıya daima yeni, çarpıcı ve yüksek ikazım içeren içerikler sunuyor. Bu da beynin dikkat sistemini direkt amaç alıyor ve bilişsel işlevler üzerinde bariz bir tesir yaratıyor.” dedi.

İnsan beyninde dikkat sisteminin merkezinde yer alan prefrontal korteksin, dış uyaranlar ortasında seçim yapmayı, dikkat odağını sürdürmeyi ve dürtüleri denetim etmeyi sağladığını kaydeden Erol, “Sosyal medya uygulamaları, bilhassa reels, shorts, stories üzere kısa periyodik içeriklerle bu bölgeleri daima uyararak, dopaminerjik ödül sisteminde yapay bir çok hassaslık oluşturur.” formunda konuştu.

Dijital içerik tüketimi dopamin istikrarını bozuyor! 

Beynin, tabiatı gereği hazla irtibatlı olan dopamin salınımını öğrenme, keşfetme ve irtibat kurma üzere manalı aktivitelerde deneyimlemeye programlandığını söz eden Uzman Klinik Psikolog İpek Erol, “Ancak dijital içeriklerin süratli tüketimi, bu dopaminerjik sistemi kolay hazlar üzerinden uyarır ve uzun vadede dopaminin doğal salınımını bozar.” dedi.

Bu durumun, nörobiyolojik düzlemde ödül sisteminde tolerans gelişimine, haz eşiğinin yükselmesine ve sıradan uyarıcıların artık kâfi tatmin sağlamamasına neden olduğuna dikkat çeken Erol, şöyle devam etti:

“Diğer bir sözle kişi artık kolay bir yürüyüşten, kitap okumaktan ya da bir sevdiği beşerlerle vakit geçirmekten keyif alamamaya başlar, zira beyin yüksek uyarana şartlanmıştır. Bu değişimlerin davranış boyutunda karşılığı ise dikkat eksikliği, dürtüsel kararlar, tahammülsüzlük, sabırsızlık, düşük içsel motivasyon ve ilgilerde yüzeysellik olarak kendini gösterir. Bilhassa genç bireylerde odaklanma zorluğu ve içsel huzursuzluk şikayetleriyle başvuran olaylarda, temel sorun birçok vakit dikkat eksikliğinden değil, haz eşiğinin yükselmesinden ve odaklanma müddetlerinin kısalmasından kaynaklanır. Beyin artık kendi başına sessiz bir ortamda kalmakta zorlanır, dışardan keyif veren bir uyarıcı olmadığında boşluk ya da anlamsızlık hissiyle yüzleşir.”

Sağlıklı psikoloji, olumsuz hislere da yer açabilmeyi gerektirir! 

Psikolojik yansımaları açısından ele alındığında ise haz odaklı zihinsel yapılanmanın kişinin his düzenleme hünerlerini zayıflattığının görüldüğüne vurgu yapan Uzman Klinik Psikolog İpek Erol, “Anlam üretimi, sabretme, bekleme, belirsizliğe tahammül etme üzere zihinsel hünerler körelir. Halbuki sağlıklı bir ruhsal işleyiş için sırf olumlu uyaranlarla değil, olumsuz hislerle da temas edebilme ve bu hislere yer açabilme hüneri gerekir.” dedi.

Haz odaklı sistemin, bireyi daima olumlu tecrübelere yönlendirdiğini lisana getiren Erol, “Bu nedenle hüzün, öfke, yalnızlık üzere hislerle karşılaşıldığında birey bunlarla baş etmek yerine kaçınma, bastırma ya da anlık dikkat dağıtma yollarına başvurur. Bu durum hislerin işlenmeden zihinde kalmasına, uzun vadede ise anksiyete, boşluk hissi ve duygusal tükenmişlik üzere belirtilere neden olabilir.” açıklamasını yaptı.

Sosyal medya istikrarlı kullanıldığında içsel denetim yine kazanılır!

Dijital çağın sunduğu imkânlardan büsbütün uzaklaşmanın gerekli olmadığının altını çizen Uzman Klinik Psikolog İpek Erol, “Yönetilebilir hale gelmesi için kişinin ekran karşısında geçirdiği vakti şuurlu bir halde yapılandırması, dijital farkındalık kazanması ve dopamin sistemini düzenleyen doğal aktivitelere yönelmesi büyük değer taşır.” dedi.

Bu süreçte yapılabilecek birtakım temel müdahalelerden bahseden Erol, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Günde makul saatlerde telefondan büsbütün uzaklaşmak, bilhassa günün birinci ve son saatlerinde ekran maruziyetini azaltmak. Antrenman yapmak, tabiatta vakit geçirmek, üretken faaliyetlerde bulunmak; çizim, yazı, el işi üzere, manalı sohbetler ve gönüllülük faaliyetleri üzere etkinliklere katılmak. Meditasyon, nefes çalışmaları, mindful yürüyüşler üzere pratiklerle dikkat kasını tekrar güçlendirmek. Anlık âlâ hissetmelerin uzun vadeli doyum sağlamadığını; sürdürülebilir tatminin lakin paha temelli mana yüklü hareketlerle mümkün olduğunu içselleştirmek. Oburlarının paylaştığı imgelerin gerçekliği yansıtmadığını, hayatın sadece en düzgün anlarından oluşmadığını hatırlamak. 

Kişi toplumsal medya kullanımı pasif değil istikrarlı bir aksiyona dönüştürürse içsel denetim hissini yine kazanmaya başlar.”

 

 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

En Çok Okunanlar