Erken menopoz başka ismiyle Primer Over Yetmezliği (POI) tanısı, 40 yaşın altındaki bayanlarda ortaya çıkan, adet düzensizliği ve Folikül Uyarıcı Hormon (FSH) konsantrasyonlarının menopoz sonrası aralıkta olması durumu olarak tanımlanıyor. Erken menopozda kimi tedbirlerin alınması gerektiğini belirten İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, erken menopozda östrojen tedavisinin kıymetine dikkat çekti. Östrojen tedavisine karşı mutlak bir kontrendikasyon olmadığı sürece erken menopozda olan tüm bayanların osteoporoz ve kardiyovasküler hastalık riskini azaltmak için östrojen tedavisi alması gerektiğini belirten Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, “Hormon tedavisinin rolü, östrojen eksikliği semptomlarını yönetmek, erken menopoz ile bağlı uzun vadeli sıhhat risklerini (osteoporoz, koroner kalp hastalığı, felç) önlemek, hayat kalitesini güzelleştirmek ve cinsel fonksiyonu korumaktır” diye konuştu.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Menopoz Topluluğu (IMS) tarafından tüm dünyadaki kadınların menopozla ilgili bilinçlendirilmesini sağlamak ve farkındalık yaratmak maksadıyla her yıl 18 Ekim Dünya Menopoz Günü olarak kutlanıyor.

İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, Dünya Menopoz Günü münasebetiyle yaptığı açıklamada erken menopoz ve bu devirde alınması gereken tedbirlere ait değerlendirmede bulundu.

Erken menopozda adet görülebilir

Erken menopozda teşhis koymak için adet görmemenin kaide olmadığını belirten Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, “Erken menopoz başka ismiyle Primer Over Yetmezliği (POI) tanısı, 40 yaşın altındaki bayanlarda, adet düzensizliği ve Folikül Uyarıcı Hormon (FSH) konsantrasyonlarının menopoz sonrası aralıkta (ölçüm laboratuvarı tarafından tanımlandığı şekilde) olması durumudur. Erken menopoz, hayatı değiştiren bir teşhistir. Erken menopoz tanısı koymak için adet görmemek koşul değildir. Erken menopozda sıklıkla aralıklı yumurtalık işlevi ve tabiatıyla adet görme, birinci müracaatlarından yıllar sonra bile görülebilir” dedi.

Erken menopoz tanısı, birden fazla bayan için travmatik olabiliyor

Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, bayanların teşhis konulduktan sonraki birinci saatlerdeki duygusal durumlarını tanımlamak için kullandıkları en yaygın sözlerin “yıkılmış”, “şokta” ve “kafası karışmış” olduğunu söyledi. Doç. Dr. Sivri Aydın, “Erken menopoz tanısı, birçok bayan için duygusal olarak travmatiktir zira aile kurma konusundaki ömür planlarını, umutlarını ve hayallerini altüst eder. Erken menopozlu bayanlar, depresyon ve anksiyete bozuklukları geliştirebilirler” dedi.

Adet işlevinde değişiklik ve ateş basması görülebilir

Erken menopozun belirtilerine değinen Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, “Erken menopoz, adet işlevinde değişiklik (uzun aralıklarla adet görme yahut hiç adet görmeme) ve ateş basması ve vajinal kuruluk üzere östrojen eksikliği semptomlarıyla karakterizedir. Lakin aralıklı yumurtalık işlevi, bu bayanların yaklaşık yüzde 50 ila yüzde 75’inde görüldüğünden ateş basması, terleme yahut vajinal kuruluk olmaması, adet düzensizliği olan bir bayanda erken menopoz teşhisini düşünmekten alıkoymamalıdır” ihtarında bulundu.

Östrojen replasman tedavisi hami tesire sahip

Östrojen replasman tedavisi almayan erken menopozlu bayanların bir dizi semptom ve eşlik eden hastalık açısından daha yüksek risk altında olduğunu kaydeden Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, “Bazı bayanlarda vazomotor semptomlar dediğimiz ateş basması, terleme, zahmet hissi, olağandışı adet döngülerinin gelişmesinden evvel başlayabilir” dedi.

Erken menopozun kemik kaybı ve osteoporoz için kıymetli bir risk faktörü olduğunu kaydeden Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, bu bayanlarda ayrıyeten osteoporotik kırık sıklığının daha yüksek olduğunu belirtti.

Östrojen eksikliği ve psikososyal sıkıntılar, cinsel fonksiyonu ve refahı bozabilir

Erken menopoz devrinin tedbir alınmaması halinde bayan sıhhati açısından birtakım problemlere yol açabileceğini söz eden Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, “Adet görmeme ve derin östrojen eksikliğinin ilerlemesiyle atrofik vajinit ve ilgi sırasında ağrı semptomları (östrojen yerine konmazsa) barizleşir. Östrojen eksikliği ve psikososyal meseleler, cinsel fonksiyonu ve refahı bozabilir. Erken menopoz, artmış kardiyovasküler morbidite ve mortalite ile bağlıdır. Erken menopozlu bayanlarda göğüs kanseri riski artmış olabilir. Kimi çalışmalar erken menopozlu bayanların demans ve bilişsel gerileme açısından daha yüksek risk altında olduğunu göstermektedir” ikazında bulundu. 

Erken menopoz için risk faktörlerine dikkat!

Olası erken menopozlu bir bayanın tıbbi hikayesinin altta yatan etiyoloji hakkında ipuçları sağlayabileceğini kaydeden Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, bunları şöyle sıraladı:

“Daha evvel yumurtalık ameliyatı, kemoterapi yahut radyasyon tedavisi geçirmiş olmak, hipotiroidizm yahut Graves hastalığı, primer adrenal yetmezlik, vitiligo, miyastenia gravis, hipoparatiroidizm, tekrarlayan mukokutanöz kandidiyazis yahut tip 1 diyabet tek başına yahut kombinasyon halinde ferdî yahut ailesel otoimmün hastalık hikayesi, ailede (anne ve kız kardeşte) erken menopoz hikayesi, Turner Sendromu, Fragile X üzere kimi kromozomal bozukluklar erken menopoz riskini arttırabilir. Sigara kullanımı, menopoz başlangıcını 1-2 yıl öne alabilir. Olayların yaklaşık yüzde 10’u aileseldir.”

Erken menopozda östrojenin faydalı tesirinden mahrum kalınıyor

Erken menopozda östrojenin azalmasının uzun müddet tesirleri olduğunu kaydeden Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, “Erken menopoz, östrojen hormonunun esirgeyici tesirinden uzun mühlet mahrum kalmak manasına gelir. Bunun uzun vadeli tesirleri; kemik erimesi (osteoporoz), kalp-damar hastalıkları, bilişsel işlevlerde azalma, demans riski artışıdır, vajinal kuruluk ve libido kaybı üzere cinsel sıhhat sıkıntıları olarak sıralanabilir. Depresyon, tasa ve benlik saygısında düşüş üzere durumlar da ortaya çıkabilir” dedi.

Östrojen tedavisi alınmalıdır

Östrojen tedavisine karşı mutlak bir kontrendikasyon olmadığı sürece, erken menopozda olan tüm bayanların, osteoporoz ve kardiyovasküler hastalık riskini azaltmak için östrojen tedavisi alması gerektiğini belirten Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, “Ayrıca östrojen tedavisi cinsel sıhhati ve hayat kalitesini korumak ve gerekirse menopozun genitoüriner sendromunu (vajinal östrojenle) tedavi etmek için değerlidir. Hormon tedavisinin rolü, östrojen eksikliği semptomlarını yönetmek, erken menopoz ile bağlantılı uzun vadeli sıhhat risklerini (osteoporoz, koroner kalp hastalığı, felç) önlemek, hayat kalitesini düzgünleştirmek ve cinsel fonksiyonu korumaktır. Kimi bayanların sistemik östrojene ek olarak vajinal östrojene muhtaçlığı olabilir” dedi.

Hormon tedavisine en kısa vakitte başlanmalıdır

Hormon replasman tedavisine, erken menopoz tanısı konduktan sonra mümkün olan en kısa müddette başlanması ve ortalama menopoz yaşına (ortalama 51) kadar devam edilmesi gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, “İstisnai olarak ailesinde göğüs kanseri hikayesi olan erken menopozlu bayanlarda 45 yaşında hormon replasmanının durdurulması önerilir. Bu süreçte hormon tedavisi, bedeni doğal hormonal istikrara yakın tutarak kemik ve kalp sıhhatini korur. Hormon tedavisi, tek başına kâfi değildir. İstikrarlı beslenme, sistemli fizikî aktivite, gerilim idaresi ve kaliteli uyku, tedaviyi destekleyen ve hayat kalitesini artıran temel taşlardır” diye konuştu.

Yumurta yahut embriyo dondurma seçenek olabilir

Erken menopoz teşhisi konan ve çocuk sahibi olmak isteyen bayanlar için yumurta yahut embriyo dondurmanın bir seçenek olabileceğini kaydeden Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, “Bu bayanlar tedavi olmaksızın hamile kalsa da gebelik oranları çok düşüktür. (Yüzde 5 ila yüzde 10) Erken menopoz teşhisi konan ve çocuk sahibi olmak isteyen bayanlar için yumurta yahut embriyo dondurma bir seçenek olabilir. Bu bayanlar çoklukla yaklaşan yahut teşhis edilen erken menopoz sırasında yumurta dondurma mümkünlüğünü sorarlar. Yumurta dondurma, yumurtalık işlevleri azalmadan evvel erken menopoz için bilinen genetik riski olan bayanlarda (örneğin Turner mozaiği) erken menopoz gelişmeden yapılabilir fakat yumurtalıkta kalan oosit sayısının azlığı nedeniyle erken menopoz teşhisi sırasında yararlı olma mümkünlüğü daha düşüktür” diye konuştu.

Yalnız değilsiniz!

Doç. Dr. Derya Sivri Aydın, kelamlarını şöyle tamamladı: “Erken menopoz şiddetli bir süreç olabilir fakat yalnız değilsiniz. Bu mevzuda tecrübeli bir bayan hastalıkları ve doğum uzmanı ile iş birliği içinde olmak ve gerekirse ruhsal dayanak almak, süreci sağlıklı ve güçlü bir formda yönetmenize yardımcı olacaktır.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı