Kozmetik dalı son yıllarda kıymetli bir dönüşüm geçiriyor. Tüketici şuurunun artması, etraf dostu üretim talepleri ve sürdürülebilirlik odaklı yaklaşımlar, piyasadaki eser çeşitliliğini ve tercihleri süratle değiştiriyor. Bu dönüşümün en dikkat çeken başlığı ise kuşkusuz organik ve doğal kozmetik eserlere yönelim.
Daha kıymetli olmalarına karşın organik eserler klasik kozmetik eserlere kıyasla çok daha fazla ilgi görüyor. Üstelik yalnızca ilgi değil, büyüme suratları da hayli yüksek. Global pazar bilgilerine nazaran klasik kozmetikler yılda ortalama %4–5 büyürken, organik ve doğal kozmetik pazarının büyüme oranı %12–15 bandına kadar çıkıyor. Kimi segmentlerde bu artış %20’nin üzerine çıkıyor. Bu bilgiler, organik kozmetiğin hem tüketici davranışlarında hem de endüstriyel trendlerde belirleyici bir güç haline geldiğini gösteriyor.
 Bu değişimin konuşulduğu etkinliklerden biri de Acıbadem Üniversitesi Eczacılık Fakültesi tarafından düzenlenen ve yaklaşık 300 iştirakçiyi bir ortaya getiren ACUCOS’25-Acıbadem Üniversitesi Kozmetik Sempozyumu oldu. Sürdürülebilir içerikler, yeşil ambalajlar, hayvan deneylerinin yasaklanmasının bölüme tesirleri, dikey tarım ve biyoteknolojik hammaddeler üzere hususların ele alındığı aktiflikte de konuşan Sempozyum Başkanı ve Farmasötik Teknoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Yasemin Yağan Uzuner, doğal, organik ve yeşil kozmetiğe yönelik artan talebi bilimsel taraflarıyla kıymetlendirdi ve daldaki son gelişmeleri aktardı…

Yeni Trend “Yeşil Kozmetik”

Kozmetik dünyasında yaygın olarak kullanılan “doğal”, “organik” ve “yeşil” sözleri, misal görünse de aslında birbirinden değerli farklarla ayrılıyor. Bu üç kavramın birbiriyle karıştırıldığını belirten Dr. Yasemin Yağan Uzuner, “Hepsi birebir manaya gelmiyor. Teknik olarak da ortalarında önemli farklar var. Yeşil kozmetik, son yılların en değerli trendlerinden biri. Bu eserlerde bilhassa etrafa hassas içerikler ve yeşil ambalajlar ön planda. Plastik tabiatta kaybolmadığı için ambalaj konusu çok kıymetli. Tabiatla uyumlu, sürdürülebilir unsurlar içeren eserleri ‘yeşil ürün’ olarak kabul ediyoruz. Organik ve doğal ortasındaki fark ise daha net. Organik zati doğaldır ancak organik üretim çok daha sıkıntı şartlarda yapılabiliyor. Örneğin organik tarımda yapay gübre kullanamazsınız, üretim alanı havaalanı ya da yol kenarında bile olamaz. Doğal ise ‘kaynağını tabiattan almak’ manasına geliyor, lakin her doğal eser organik olmuyor” halinde konuşuyor.

Bir Eserin “Doğal” Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Tüketicilerin tek başına eserin doğal olup olmadığını anlamasının çok sıkıntı olduğunu vurgulayan Dr. Yasemin Yağan Uzuner, “Ürünün doğal olup olmadığını anlayamazsınız. Bunun için Ecocert, Cosmos; BDIH, Soil Association, NATRUE üzere memleketler arası sertifikasyon firmalarının logolarına bakmalısınız. Bu logoları taşıyan eserler aşikâr kalite, organik ve / yahut doğal eser standartlarına uygun üretilmiştir ve emniyetli eserler kabul edilmelidir” biçiminde konuşuyor.

Kozmetikte hayvan deneyi konusu da sık sorulan başlıklardan biri. Dr. Yasemin Yağan Uzuner bu konuda net konuşuyor:
 “Avrupa Birliği ve Avrupa Birliği yasa ve yönetmeliklerini uygulayan ülkelerde, 11 Eylül 2004’ten beri bitmiş eserlerde, 11 Mart 2013’ten beri de hammaddelerde hayvan deneyi yapılması büsbütün yasak. Türkiye de bu kurallara uyuyor. Firmalar, her hammadde için ‘hayvan deneyi yapılmamıştır’ evrakını almak zorunda. Lakin hayvan deneylerinin büsbütün kaldırılması bölümde birtakım kısıtlamalar da getirdi. Uzun yıllardır, hayvan deneylerinin yerine geçecek yeni test formülleri geliştirilmek üzere çalışılıyor. Kısa müddet sonra ortaya çıkan tesirler, irritasyon, alerjik tepkiler üzere tesirleri inceleyebileceğimiz ve hayvanları kullanmadan yapabileceğimiz test teknikleri geliştirildi. Ne yazık ki kozmetik eserlerin yahut hammaddelerin uzun vadeli tesirlerini gösterecek test metodu şimdi bulunamadı. Hammaddelerin uzun mühlet sonra nasıl tesir edeceğini tespit edemediğimiz için de 2013’ten bu yana yepisyeni hammaddeler kesime sunulamıyor”…

Yeni kozmetikler ne kadar inançlı? 

Bu yasakların güvenlik açısından soru işaretleri doğurmadığını belirten Dr. Yasemin Yağan Uzuner, kaygıya gerek olmadığını söyleyerek, “Yıllar evvel güvenilirliği kanıtlanmış, ilaç yahut besin sanayii için geliştirilmiş hammaddeleri, klâsik olarak yıllardır ya da yüzyıllardır kullanılagelen bitkisel ekstreleri kullanıyoruz. Ya da yıllardır kullandığımız hammaddelerin yahut bitkisel ekstrelerin daha evvel farkına varılmamış yeni tesirlerini bulmaya devam ediyoruz; bu yüzden çok yenilikçi, süratli inovasyonlarla yaşayan kozmetik kesimi sürat kaybetmeden tüketicilerine yeni eserler sunmaya devam ediyor. Fakat 2013’ten bu yana kozmetik üreticilere yesyeni hammaddeler sunulamıyor. Hem hammaddeler, hem bitmiş eserler hayvan deneylerinin yerine geçen birçok alternatif test usulü de kullanılarak test ediliyorlar. Yasa ve yönetmeliklere uygun olarak üretilen her kozmetik eserin kesinlikle ‘güvenlilik raporu’ hazırlanmış olması gerekiyor. Bu nedenle yasa ve yönetmeliklere uygun olarak satışı sunulan eserler tüketicilerin sıhhatine ziyan vermeyeceğinden emin olunarak satışı sürdürülüyor” halinde konuşuyor. 

Merdivenaltı Eserlerden Uzak Durulmalı

Organik kozmetikte hem doğal hem de organik kaynaklı içerikler gerekli. Bu nedenle organik eserlerin daha değerli olduğunu belirten Dr. Yasemin Yağan Uzuner, “Doğal olan her şey yararlı da olmayabilir. Bitkilerin içerdikleri hususlar her vakit sabit oranlarda olmayabilir. Mevsimsel değişiklikler, hava şartları üzere nedenler içerik değişikliklerine yol açtığı üzere, birtakım bitkiler de zehirli yahut insan sıhhatine ziyan veren unsurlar içerebilirler” diyor.

Doğal olanın her vakit inançlı olmadığının altını çizen Dr. Yasemin Yağan Uzuner, “Doğal olan her vakit suçsuz değildir. Sentetik hammaddelerle üretim bu yüzden daha denetimli yapılabilir. Lakin bitkilerden elde edilen, Aloe Vera, Argan Yağı, Hyaluronik Asit üzere sayısız hususun yapıları ve tesirleri kanıtlanmıştır. Cildimiz, bir maddeyi kaynağına nazaran ayırmaz. Tabiattan elde edilmiş yahut sentetik olarak üretilmiş olması fark etmez. Cildimiz hangi unsur emilim için uygunsa onu emer. Tabiattan elde edilen hammaddelerin sayısı çok fazladır. Örneğin parfüm üretmek için sırf tüm çiçekleri kullanmıyoruz, bitkilerin kökü, kabuğu, bazen yaprağı bile kullanılıyor. Hoş kokan her şey parfüm içeriği olabilir. En büyük laboratuvar doğamızdır. Fakat eserler kanun ve yönetmeliklere uygun üretilmeli. Merdivenaltı eserlerden uzak durmak çok önemli” diyor.

Vegan Kozmetikler, Geri Dönüşümlü Ambalajlar ve Biyoteknoloji

Organik ve doğal eser pazarının büyüme suratının, klasik eserlerden daha yüksek olduğunu vurgulayan Dr. Yasemin Yağan Uzuner, tüketicinin giderek daha da bilinçlendiğine dikkat çekiyor:
“Tüketicinin şuuru arttıkça kesimdeki eğilimler de değişiyor. Daha kıymetli olmalarına karşın organik eserlere ilgi çok daha büyük. 2024 yılının 41,65 milyar dolar olan pazarın 2024 yılında 103,23 milyar dolara ulaşacağı varsayım ediliyor. En süratli büyüyen pazar da Amerika pazarı. 2024 yılında doğal kozmetiklerin pazar büyüme suratı %37 oldu.”
Hayvansal testlerin azaltılması, vegan içerikler ve geri dönüştürülebilir ambalajlardan giderek daha fazla kelam ediliyor artık. Tüm bunların süreksiz bir trend olmadığını söyleyen Dr. Yasemin Yağan Uzuner, “Kozmetiğin geleceği bu istikamette şekilleniyor. Organik ve doğal kozmetik trendi giderek daha da gelişecek. Gençlerin tabiat şuuru ve sürdürülebilirlik konusundaki fikirleri çok daha sert. Bu hususlara çok ehemmiyet veriyorlar, çok dikkat ediyorlar. Gelecekte klasik kozmetikler, yani sentetik yollarla elde edilen hammaddelerle üretilen kozmetik eserler azalacak. Bu çok net. İlaçlarda da klasik formüllerle elde edilen hammaddeleri kullanma oranımız önümüzdeki 30 yıl içerisinde azalacak. Biyoteknolojik ilaçların oranı %80’lere çıkacak” diyor. 

Geleceğin Üretim Teknikleri: Dikey Tarım ve Yeni Teknolojiler

Kozmetikte hammaddə üretiminin de dönüşeceğini vurgulayan Dr. Yasemin Yağan Uzuner, “Dikey tarım, yani topraksız üretim giderek yaygınlaşıyor. Genetiği değiştirmeden, denetimli ortamlarda daha kaliteli doğal kaynaklar elde edeceğiz” diyor. Bu usullerin hem sürdürülebilirlik hem de kalite açısından geleceğin ana usullerinden biri olacağını belirten Dr. Yasemin Yağan Uzuner, gelecekte üretim tekniklerinin değişeceğine, daha fazla tabiat dostu olacağına dikkat çekiyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı