Birleşmiş Milletler (BM) 80. Genel Kurulu hasebiyle ABD’nin New York kentinde bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Donald Trump ile Beyaz Saray’da yapacağı görüşme için Washington’da. 

Trump, ikinci başkanlık devrinde bugün birinci defa Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı Beyaz Saray’da ağırlayacak. İki önder Trump’ın birinci başkanlık periyodunda, 2017 ve 2019 yılında Beyaz Saray’da iki sefer görüşmüştü. 

GAZZE ANA GÜNDEM UNSURU OLACAK

Beyaz Saray’daki görüşmede iki liderin ticaret, yatırım, savunma endüstrisi başta olmak üzere ikili iş birliğini güçlendirecek hususlar pahalandırılacak. Görüşmede, F-35 evrakı, Suriye, Gazze’deki işgal ve Rusya-Ukrayna savaşı üzere hususların da ele alınması bekleniyor. 

ABD Başkanı Donald Trump, 3 gün evvel toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı 25 Eylül’de Beyaz Saray’da ağırlayacağını açıkladı.

Trump, “Erdoğan ile her vakit çok güzel bir ilgimiz oldu, 25’inde onu görmeyi sabırsızlıkla bekliyorum.” dedi.

Donald Trump, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birçok ticari ve askeri mutabakat üzerinde çalıştıklarını belirterek, “Bunlar ortasında büyük ölçekli Boeing uçak alımı, değerli bir F-16 muahedesi ve olumlu sonuçlanmasını beklediğimiz F-35 görüşmelerinin sürdürülmesi de var.” sözlerini kullandı. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan da birebir gün görüşme için Nsosyal hesabından bir paylaşımda bulundu. 

Erdoğan, Trump ile Beyaz Saray’da yapacakları görüşmede, ABD ile başta ticaret, yatırım ve savunma endüstrisi olmak üzere birçok konunun ele alacağını belirtti. 

Erdoğan, “Başkan Trump ile yapacağımız görüşmenin, ortak global barış vizyonumuz çerçevesinde bölgemizdeki savaş ve çatışmaların durmasına katkı sunacağına, ülkelerimiz ortasındaki iş birliğini daha da güçlendireceğine inanıyorum” sözlerini kullandı. 

Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Erdoğan son olarak, haziran ayında Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenen NATO Başkanlar Doruğu kapsamında yüz yüze görüşmüştü.

Görüşmede ana gündem unsuru Gazze olacak. Türkiye, İsrail’in Filistin’e yönelik askeri operasyonlarını ve işgal ettiği topraklardaki insanlık dramını daima gündeme tutuyor.

Türkiye, bölge ülkeleri ortasında ve Avrupa’da İsrail’in işgal planını durdurmaya yönelik faal siyaset izliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Birleşmiş Milletler Genel Heyeti’ndeki konuşmasında da Gazze’deki insanlık dramı üzerinde durdu.    

UÇAK ALIMLARI GÜNDEME GELEBİLİR

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Trump ile yapacağı görüşmede, THY’nin gereksinimleri için Boeing alımı da gündeme gelebilir. THY Genel Müdürü Bilal Ekşi, ziyaretten çok evvel, Boeing’den 300 uçak alımı için kontrat koşulları ve teslimat takvimi üzerinde görüşmelerin sürdüğünü açıklamıştı.

THY Yönetim Kurulu Lideri Ahmet Bolat, 8 Haziran 2025 tarihinde, Hindistan’da yapılan IATA toplantısındaki açıklamasında, siparişin hayata geçebilmesi için Boeing’in fiyat, teslimat ve motor bakım maliyetleri hususlarında düzgünleştirme yapmasını beklediklerini söylemişti.

Türkiye’nin Boeing’den uçak alımı konusu yaklaşık 2 yıldır gündemde.

Türk Hava Yolları, 2023 yılında, 2030 yılına kadar filosuna 600 yeni uçak almayı planladığını duyurmuştu. Bu uçakların 300’ünün Airbus’tan alınacağı belirtilirken, Boeing’den ise 300 uçak satın alınacağı ve bunların 787 Dreamliner ve daha küçük 737 MAX modellerinden oluştuğu söz edilmişti. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, ziyareti sırasında gündeme gelebilecek ihaleler konusunda yapılan yorumlara sert tepki gsötermişti.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in, ABD Lideri Donald Trump’ın oğluyla Boeing uçaklarımım alımı konusunda pazarlık yapıldığı iddiasını yalanlayan Erdoğan, bu hususta şöyle demişti:

“O da yanımızda mıydı? Siz inanmıyorsunuz bu tıp şeylere değil mi? Arkadaşlar, sağıra hakaret etmek istemem de sağır duymaz uydurur. Bizler uçak alımlarını falan Özgür Özel’e sorarak bugüne kadar yapmadık ve yapmayız. Aslında bu işlerden de anlamaz. Onun kıratı değil. Hasebiyle biz Sayın Trump’la herhangi bir alışveriş, Türkiye-Amerika ortasında yapacak olursak, bunu aslında oğluyla yapmamıza gerek yok. Trump’ın şahsen kendisiyle yaparız.”

Bloomberg News’de yer alan yakın tarihli bir haberde ise, Boeing’in 250 uçak alımı için Türkiye’den haber beklediği aktarılmıştı. 

Reuters’de, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti sırasında iki ABD’li şirketten yapılacak alımların günmede geleceğini belirtti.  

F-16 ALIMI SÜRECİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Trump ile görüşmesinde gündeme gelecek olan Lockheed Martin üretimi F-16 uçakları, bir müddettir iki ülke ortasında pazarlık konusuyou.

2024 yılı kasım ayında Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, parlamento kurulundaki konuşmasında “F-16 Block 70 alımı için 1 milyar 400 milyon dolarlık bir ön ödeme yapıldı. 40 F-16 Block 70 satın alıyoruz ve 79 adet modernizasyon kiti almayı planlamıştık fakat vazgeçtik.” demişti.

Türkiye, geliştirme sürecinde yer bulunmasına karşın farklı münasebetlerle F-35 savaş uçaklarını da ABD’den alamadı. Milli Savunma Bakanı Güler, aynı komisyonda bu durum hakkında bilgi verirken, yeni savaş uçaklarının silah ve ekipmanlarıyla birlikte maliyetinin yaklaşık 7 milyar dolara çıkacağını belirtti.

Güler, ABD’nin Türkiye’yi S-400 hava savunma sistemini satın alması nedeniyle F-35 programından çıkarmasının akabinde yeni savaş uçakları alımı sürecinin başladığını aktarırken, Washington’un durumunu değiştirmeye başladığını söylemiş, bu durumu, “Bunun nedeni, Türkiye’nin yeni savaş uçağı KAAN’ın geliştirilmesindeki ilerleme. Amerikalılar, KAAN’ı inşa edip uçurabileceğimizi gördüklerinde tavırlarını değiştirdiler. Artık bize F-35 sağlamak istiyorlar. Lakin bu mevzuda şimdi bir ilerleme yok; biz, üretim hissemizi geri almayı ve bu uçakları satın almayı hâlâ istiyoruz.” demişti.

Bakanın verdiği bilgiye nazaran Türk Hava Kuvvetleri’nin, bu evrede 40 adet F-35’e muhtaçlık duyduğunu kıymetlendiriyor. Bu ortada Ankara, Eurofighter Typhoon alımını da değerlendiriyor.

Anadolu Ajansı, 2018 tarihli haberinde, Türkiye’nin, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın yeni jenerasyon savaş uçağı muhtaçlığını karşılamak üzere 1999’da Müşterek Taarruz Uçağı (F-35) Projesi’ne ortak ülke olarak katıldığı bilgisi yer aldı.

TÜRKİYE’NİN F-35 ALIM SÜRECİ

Haberde, hava filosu için 100 adet F-35 uçağı temini planlanırken, birinci 30 uçak siparişi verildiği aktarıldı ve “18-0001 kuyruk numarasıyla teslim alınacak birinci F-35 uçağı, pilot eğitimlerinde kullanılmak üzere Arizona’da yer alan Luke Hava Üssü’nde görevlendirilecek. Türkiye’de F-35 uçaklarının konuşlandırılacağı, pilot ve bakımcı eğitimlerinin gerçekleştirileceği Entegre Eğitim Merkezi’ne de mesken sahipliği yapacak birinci üs olan Malatya 7. Ana Jet Üs Komutanlığı’nın aktivasyon çalışmaları da devam ediyor.” denildi.

Ancak süreç bir müddet sonra kesintiye uğradı, akabinde ABD uçakları vermekten vazgeçti. Türk Hava Kuvvetleri için üretilen 6 adet F-35A savaş uçağı ise 2018’den bu yana ABD’de depolanıyordu.

Türkiye, JSF programına 1999 yılında girdi. Türkiye, 2002 yılında Sistem Geliştirme ve Gösterim, 2007 yılında ise Üretim, Dayanak ve Daima Güzelleştirme safhaları ile programa iştirakini artırdı ve projeye önemli sayılarda geliştirme hedefli ödemeler yaptı. Türkiye, projeye birinci girdiğinde toplam 100 adet F-35A tedarik etmeyi planladığını açıklamış 30 adet için de ön sipariş vermişti.

Savunma Sanayii Lideri Prof. Dr. İsmail Demir de Türkiye’nin F-35 programına yatırımının 1 milyar 400 milyon dolarlık meblağda olduğunu açıklamıştı.