Bilimsel çalışmalar, üniversitelerle iş birliği, yer etütleri, fay tahlilleri ve toplum temelli afet eğitimleriyle İzmir Büyükşehir Belediyesi, kenti zelzeleye ve afetlere karşı dirençli hale getirmek için kapsamlı bir yol haritası uyguluyor.

İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay’ın İzmir’i dirençli kent haline getirme amacı doğrultusunda afet risklerini azaltmak için bilimsel, bütüncül ve iştirakçi bir yaklaşımla çalışmalar sürdürülüyor. Zelzele, tsunami ve öteki doğal afetlere karşı yürütülen projeler, İzmir’in afetlere dirençli bir kent haline gelmesini hedefliyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi bir yandan da Zelzele Master Plan çalışmalarına başladı. Dokuz Eylül Üniversitesi ile İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nün yürütücülüğünde yapılacak çalışmalar için protokol taslakları mecliste oy birliği kabul edildi.  İzmir Büyükşehir Belediyesi adına yükseköğretim kurumlarıyla iş birliği protokolü imzalamak üzere İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay’a yetki verildi. İzmir Sarsıntı Master Planı’nın 2026 yılı içerisinde tamamlanması hedefleniyor.

Kentin yer yapısı detaylı biçimde inceleniyor

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Bayraklı, Bornova, Konak, Karşıyaka ve Çiğli ilçelerini kapsayan mikrobölgeleme çalışmaları ile kentin taban yapısını detaylı biçimde inceliyor. Çalışmaların ilerleme oranı yüzde 55’e ulaştı.

• Bornova, Konak ve Bayraklı ilçelerini kapsayan Bornova baseninin, basen yapısı ve taban profilinin belirlenerek mümkün bir doğal afet karşısında taban davranışının belirlenmesi ve taban karot bankasının kurulması çalışmalarına 2021 yılında başlandı. 7 bin hektarlık alanda yürütülen çalışmalar kapsamında toplam derinliği yaklaşık 40 km olan 1375 sondaj kuyusu açıldı. Alınan yer ve kaya örnekleri üzerinde ise yaklaşık 32 bin deney yapıldı. Jeofizik çalışmalar kapsamında 1500’e yakın noktada jeofizik çalışmaları yapıldı. Çalışmanın 2026 yılı içerisinde bitirilmesi planlanıyor.
• Karşıyaka’daki mikrobölgeleme çalışmaları; 2025 yılı içerisinde başladı. Planlanan toplam 120 sondaj kuyusundan 46’sı tamamlandı. Toplam 7 bin 590 metre olarak öngörülen sondaj çalışmalarının bin 653 metresi gerçekleştirildi. Mikrogravite ölçümleri ise 120 noktada bitirildi. 2026 yılı içerisinde işin bitirilmesi planlanıyor.
• Bayraklı ve Konak’taki mikrobölgeleme çalışmalarının ise 2026 yılı içerisinde başlatılması planlanıyor.

İzmir ve etrafındaki faylar ele alınıyor

Öte yandan İzmir ve yakın etrafındaki etkin fay sınırları, paleosismoloji çalışmalarıyla bütüncül biçimde ele alınıyor. Açılan hendekler sayesinde fayların geçmişte kaç sarsıntı ürettiği, tekrar aralıkları ve muhtemel zelzele büyüklükleri belirleniyor. Çalışmalar yüzde 80 oranında tamamlandı.

• Aktif fay ve karada yapılan paleosismoloji çalışmaları ile fay sınırlarının son 10 bin yıl içerisinde kaç zelzele ürettiği, sarsıntı üretme vakit aralığının kaç yılda bir olduğu ve azami kaç şiddetinde sarsıntı üretebileceğinin belirlenmesi amaçlanıyor. 
• 25 adet faal fay çizgisi üzerinde 2 m genişliğinde, 4 m derinliğinde yer yer 40 m uzunluğunda yaklaşık olarak 111 adet hendek lokasyonunda planlanan hendeklerden 90’ı (il sonları içerisinde 64 adet, vilayet dışında 26 adet) tamamlandı.

Kıyı ilçeleri için tsunami senaryoları

İzmir Büyükşehir Belediyesi, kıyı ilçeleri için tsunami riskine karşı da hazırlık yapıyor. Deniz içi sondajlar, paleotsunami araştırmaları ve sayısal modellemelerle farklı senaryolar oluşturuldu. Bu çalışmalar sonucunda mümkün tsunami risk haritaları hazırlanarak, afet planlamalarına data sağlandı. Proje ilerleme oranı yüzde 90’a ulaştı.

• Denizde yapılan sondaj çalışmalarında 24 farklı lokasyonda toplam 95 metre deniz içi karot örneği alındı. Bu çalışmalara ek olarak kıyı bölgelerinde 29 lokasyonda paleotsunami maksatlı araştırma çukurları açıldı. Araştırma çukurlarından kıyıları etkilediği tespit edilen tarihi tsunamilere ilişkin tsunami çökellerinden detaylı kimyasal tahliller ve tarihlendirme tahlillerinin yapılabilmesi gayesi ile numuneler alınarak MTA ve TÜBİTAK MAM laboratuvarlarına gönderildi.

Yapı stoku mercek altında

Deprem riskinin azaltılmasına yönelik bir başka değerli adım ise mevcut yapı stoku envanteri. Bayraklı ve Bornova’da on binlerce yapı incelenirken, Karşıyaka’da da çalışmalar sürüyor. Elde edilen datalar, kentsel dönüşüm ve güçlendirme siyasetlerine istikamet vermek için kullanılıyor.

• Bayraklı,   Bornova,   Konak,   Karşıyaka, Çiğli ilçelerinin mevcut yapı stoku envanterinin oluşturulması ve yapı güvenliğinin zelzele riski açısından kıymetlendirilmesi kapsamında Bayraklı ve Bornova ilçelerinde toplam 94 bin 773 yapıda envanter çalışması tamamlandı. 2025 yılı içerisinde Karşıyaka’da bulunan 22 bin 767 yapı için çalışmalara başlandı. 2026 yılı içerisinde çalışmanın tamamlanması planlanıyor. Projenin ilerleme oranı yüzde 60.

Mahalle Afet Gönüllüleri

İzmir Büyükşehir Belediyesi sırf teknik çalışmalarla değil, toplumu merkeze alan bir afet idaresi anlayışıyla da hareket ediyor.

Mahalle muhtarları ve mahalle sakinlerinin iştiraki ile farklı ilçelerde, gönüllülerden alınan çevrimiçi müracaatlar ile “Temel Afet Şuuru ve İlkyardım” eğitimi, ayrıyeten orman köylerinde meydana gelebilecek yangınlara karşı birinci müdahalenin köy sakinleri tarafından yapılabilmesi hedefiyle “Temel Yangın Eğitimi” veriliyor.

Hedef: Daha inançlı bir İzmir

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin yürüttüğü bu çalışmalar, afetlere karşı sırf müdahale eden değil, evvelce hazırlanan ve riskleri azaltan bir kent modeli oluşturmayı amaçlıyor. Bilimsel dataya dayalı, iştirakçi ve bütüncül yaklaşımıyla İzmir, afetlere dirençli kentler ortasında örnek olma yolunda ilerliyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı