İzmir Büyükşehir Belediyesi, Lider Dr. Cemil Tugay’ın afetlere dirençli İzmir vizyonu doğrultusunda aralıksız çalışıyor. İzmir Planlama Ajansı (İZPA), son günlerde kentin farklı bölgelerini etkileyen orman yangınlarına ait kıymetli bir çalışma yaptı. İZPA’nın hazırladığı “İzmir’de Orman Yangını Riskinin Mekânsal Analizi” raporuna nazaran, kentin yüzölçümünün yaklaşık yüzde 43’ü orta risk, yüzde 33’ü yüksek risk, yüzde 7’si ise çok yüksek risk kümesinde yer alıyor.

Mevsim normallerinin üzerindeki sıcaklıkların tesirli olduğu İzmir, günlerce orman yangınları ile gayret etti. Yerleşim yerlerini de etkileyen yangınlar İzmir için hala önemli risk oluşturuyor. “İzmir’de Orman Yangını Riskinin Mekânsal Analizi” raporunu hazırlayan İzmir Planlama Ajansı (İZPA) da bu tehlikeye dikkat çekti. Raporda İzmir genelinde artan kuraklık, beşeri baskılar ve iklim değişikliğinin tesirleriyle orman yangınlarının sıklığı ve tesirinin kıymetli ölçüde arttığı belirtildi. Bu çerçevede, İzmir Planlama Ajansı tarafından vilayet genelindeki orman yangını riskini mekânsal olarak haritalamak ve önleyici müdahale planlamalarına bilgi temelli katkı sağlamak gayesiyle kapsamlı bir tahlil gerçekleştirildiği söz edildi.

Kriterler belirlendi

Son yıllarda, Çok Kriterli Karar Tahlili (ÇKKA) formülleri, bilhassa Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS), orman yangını risk değerlendirmelerinde Coğrafik Bilgi Sistemleri (CBS) ile entegre bir biçimde yaygın olarak kullanılıyor.

Çalışmada, İzmir’e has mekânsal bir orman yangını risk modeli geliştirilerek, bu modelde AHS temelli karar takviye yapısı CBS ortamında uygulandı. Modelde kullanılan bilgiler, orman örtüsü, eğim, bakı, sıcaklık, nem, rüzgar, yerleşim alanlarına ve tarım topraklarına yakınlık üzere çevresel ve insan tesirli faktörler kapsamında değerlendirildi.

Her bir parametre, orman yangınına tesiri bakımından incelenip literatürdeki evvelki çalışmalar doğrultusunda ağırlıklandırılarak mekânsal tahlil sürecine dâhil edildi.

Riskler tahlil edildi

Elde edilen bilgiler ışığında sonuncu orman yangını risk haritası oluşturuldu. Buna nazaran İzmir’in yüzölçümünün yaklaşık yüzde 43’ü orta risk, yüzde 33’ü yüksek risk, yüzde 7’si ise çok yüksek risk kümesinde yer aldı. Riskin ağırlaştığı bölgeler ekseriyetle kırsal-kentsel geçiş zonlarında kızılçam ormanlarının bulunduğu, eğimli ve sıcak alanlar olarak belirlendi. Tekrar insan tesirinin ağırlaştığı tarım yapılan yerleşim alanları etrafları de riskli olarak değerlendirildi.

Yangınlarla uğraşta kıymetli veri

Haziran 2025’te meydana gelen Mordoğan, Foça (Yeniköy), Gaziemir-Buca ve Seferihisar yangınlarına yönelik karşılaştırmalar sonucunda, bu yangınların büyük oranda modeldeki yüksek risk sınıfları ile örtüştüğü görüldü. Çalışma, İzmir özelinde orman yangını önleyici stratejilerin geliştirilmesi, erken ikaz sistemlerinin güçlendirilmesi ve müdahale kapasitesinin artırılması açısından yönlendirici karar dayanak aracı sunmayı amaçlıyor.

Yangın riski altındaki yapılaşma alanlarının mekansal dağılımı ortaya kondu

Çalışmalar kapsamında üretilen yangın risk haritası temel alınarak, yangın üretme potansiyelinin hayli yüksek olduğu bölgeler referans alınarak 250 metrelik bir tampon (buffer) alan tanımlandı. Tahlil kapsamında bu bölgeler yangının birinci etapta yayılabileceği alanlar olması nedeniyle “Etki Alanı” olarak tanım edildi.

Etki alanı içerisinde kalan yapılar ve eğitim, sıhhat üzere değerli kritik altyapı ögeleri CBS ortamında çakıştırılarak tahlil edildi. Böylelikle, yangın riski altındaki yapılaşma alanları ve altyapı ögelerinin mekansal dağılımı ortaya kondu. Bu tahlil, sırf mevcut riskin mekansal olarak belirlenmesini değil, tıpkı vakitte yangın riskine karşı en savunmasız alanların önceliklendirilmesine yönelik planlama ve müdahale süreçleri için de bir altlık sağlıyor.

Risk haritasında daima güncelleme

Orman yangını risk tahlili çalışması, sabit bir haritadan çok dinamik bir kıymetlendirme sürecini temel alıyor. Bilhassa yanan alanların tespiti ve bu bölgelerin risk profilindeki değişimi doğrultusunda risk haritası muhakkak aralıklarla güncelleniyor. Yangından ziyan görmüş alanlarda risk düzeyleri sıfıra düşerken, çevresel şartlar ve insan tesiri dikkate alınarak öbür bölgelerdeki risk dağılımı tekrar tahlil ediliyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı