Kan kanserlerinin başında gelen lösemi tüm çocukluk çağı kanserlerinin yüzde 35’ini oluşturuyor. Başlangıçta çoklukla soğuk algınlığı yahut grip gibisi belirtilerle kendisini gösterebilen löseminin aileler tarafından fark edilmesi vakit alabiliyor. Tekrarlayan yahut tedaviye karşın geçmeyen bu tıp rahatsızlıkların önemsenerek alanında uzman doktora başvurulması kıymet taşıyor. Zira lösemide, erken teşhis ve gelişmiş tedavi teknikleri hastanın ömür talihini büyük ölçüde artırabiliyor. Kan hücrelerinin kemik iliğinde denetimsiz ve olağandışı biçimde çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kan kanseri olan lösemi, hastaya özel planlanan hakikat tekniklerle tedavi edilebiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Ahmet Demir, “2-8 Kasım Lösemili Çocuklar Haftası” nedeniyle löseminin belirtileri hakkında bilgi vererek, farkındalığın değerine dikkat çekti. 

Kansızlık ve enfeksiyonlara yatkınlık görülebilir  

Normalde kemik iliği, kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositleri istikrarlı bir biçimde üretir. Lösemide ise bu istikrar bozulur, olgunlaşmamış beyaz kan hücreleri (blastlar) süratle çoğalır ve olağan kan hücrelerinin üretimini maniler. Bu durum kansızlık, enfeksiyonlara yatkınlık ve kanama eğilimi üzere belirtilere yol açar. Lösemi, çocukluk çağı kanserleri ortasında en sık görülen cinstir. Tüm çocukluk çağı kanserlerinin yaklaşık %30-35’ini oluşturur. Çocuklarda en sık görülen tipi Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL)’dir; çocukluk çağı lösemilerinin yaklaşık %75-80’ini oluşturmaktadır. İkinci sıklıkta ise Akut Myeloid Lösemi (AML) gelmektedir. 

6 risk faktörüne dikkat!

1. Genetik ve kalıtsal faktörler: Bazı doğumsal (konjenital) sendromlar lösemi riskini besbelli biçimde artırır. Bunlar Down sendromu (Trizomi 21), Fanconi anemisi, Bloom sendromu, Ataksi-telenjiektazi, Klinefelter sendromu, Neurofibromatozis tip 1 (NF1) biçiminde sıralanabilir. 

2. Radyasyon Maruziyeti: Yüksek doz iyonize radyasyon, çocukta lösemi riskini artırabilmektedir. Anne karnında yüksek doz radyasyon almak da risk faktörüdür.

3. Kemoterapi yahut Öteki İlaçlara Maruziyet: Daha evvel diğer bir kanser çeşidi nedeniyle kemoterapi (özellikle alkilleyici casuslar, topoizomeraz inhibitörleri) alan çocuklarda sekonder yani ikincil lösemi gelişebilir.

4. Çevresel ve Kimyasal Etkenler: Benzen gibi organik çözücülere maruziyet, tarım ilaçları (pestisitler), ağır metaller yahut endüstriyel kimyasallara dikkat edilmelidir. 

5. Bağışıklık Sistemi Bozuklukları: Doğumsal immün yetmezlikler (örneğin Wiskott-Aldrich sendromu SCID), edinsel immün baskılanma (örneğin organ nakli sonrası immünsupresif tedavi) kıymetli nedenlerdir. 

6. Başka Muhtemel Faktörler: Bazı viral enfeksiyonlar da tesirli olabilir.

Löseminin 8 belirtisini önemseyin!

Çocukluk çağı lösemisi, başlangıçta ekseriyetle soğuk algınlığı yahut grip gibisi belirtilerle ortaya çıkabilir. Bu nedenle aileler tarafından fark edilmesi güç olabilir Lakin belirtiler ekseriyetle uzun sürer, tekrarlayıcıdır ve tedaviye karşın geçmez:

1. Kansızlık (Anemi) belirtileri: Halsizlik, çabuk yorulma, baş dönmesi vs.

2. Kanama eğilimi: Diş eti, burun kanamaları, ciltte morluklar

3. Enfeksiyonlara yatkınlık: Sık yahut uzun süren enfeksiyonlar

4. Kemik ve eklem ağrıları

5. Karın şişliği yahut kitle

6. Lenf bezlerinde büyüme: Boyun, koltuk altı yahut kasık bölgesinde ağrısız şişlikler

7. Genel durum değişiklikleri: İştahsızlık, kilo kaybı, gece terlemeleri

8. Nörolojik belirtiler: Özellikle ileri evrelerde- Baş ağrısı, kusma, görme bozukluğu, istikrar sorunları

Kesin teşhis “Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi” ile konuluyor

Tanı süreci, hekimin hastanın belirtilerini ve muayene bulgularını değerlendirmesiyle başlamaktadır. Solukluk, morluk, ateş, lenf bezi büyümesi, karında şişlik, kemik ağrısı üzere bulgular sorgulanır. Karaciğer ve dalak büyüklüğü, lenf nodları, ciltte peteşi/ morluk üzere fizik muayene bulguları not edilir. Fakat sırf bu bulgular ile teşhis konulmaz, laboratuvar incelemeleri de gerekmektedir. Sonrasında, gerekli kan testleri (Tam kan sayımı ve Periferik yayma) testleri yapılmaktadır. Kesin teşhis ise, kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi ile konulmaktadır. Lösemi tanısının altın standardıdır.

Lösemide erken teşhis tedavi başarısı için önemli

Lösemi hızla ilerleyen ancak erken teşhis edildiğinde tedaviyle büsbütün güzelleşme talihi yüksek bir hastalıktır. Çocukluk çağı akut lenfoblastik lösemisinde (ALL) erken teşhis ve uygun tedaviyle iyileşme oranı hayli yüksektir. Hastalık ileri evrede tanındığında organ tutulumu artar, tedavi süreci zorlaşır ve muvaffakiyet oranı düşebilir. Erken teşhis konulan çocuklarda, ciddi kansızlık, enfeksiyon ve kanama gelişmeden tedavi başlanabilir. Dalak, karaciğer, beyin üzere organlarda yayılım oluşmadan müdahale edilir. Bu sayede hem hayati risk hem de tedaviye bağlı yan etkiler azalır. Lösemi erken evrede yakalandığında, genellikle daha kısa vadeli ve daha az yoğun kemoterapi protokolleri kâfi olur. Ailelerin ve çocuğun ruhsal yükünü azaltır. Uzun hastane yatışları ve komplikasyonlar önlenebilir.

Lösemiler yüksek oranda tedavi edilebilir hastalıklardır. Teşhis anında ailelerde önemli bir ruhsal travma ortaya çıkabilse de tedaviye odaklanmaları, tabipleriyle uygun bir uyumla motive olmaları çok kıymetlidir. Ebeveynler belirti ve bulguların farkında olmalı ve vakit kaybetmeden tabibe başvurmalıdır. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı