TEMA Vakfı, 17–30 Kasım Erozyonla Uğraş Haftası kapsamında “Toprak Yoksa Su, Su Yoksa Besin Yok” söylemiyle toprağın su, besin ve iklimle ortasındaki kopmaz bağa dikkat çekiyor. Dünyada her saniye 1.260 ton, yani yaklaşık 42 kamyon dolusu verimli toprak erozyonla kaybediliyor. Bu kayıp, sadece tabiatın değil, hayatın da kaybı manasına geliyor.

TEMA Vakfı, her yıl Erozyonla Uğraş Haftası kapsamında toprağı muhafazanın ve erozyonla uğraş çalışmalarının ehemmiyetine dikkat çekerken; çevrim içi seminerler, klâsik toprak yürüyüşleri, stant çalışmaları ve eğitim sunumlarıyla toplumda farkındalık yaratmayı hedefliyor.

500 yılda oluşan toprak, 16 yılda kayboluyor

Karalardaki tüm ömür toprağa ve topraktaki suya bağlı, lakin bu hayat kaynağı süratle tükeniyor. Toprak bozulumunun en yaygın formu olan erozyon nedeniyle her yıl milyonlarca ton verimli toprak kayboluyor. Ülkemizde her 16 yılda 1 santimetre toprak erozyona uğrarken, 1 santimetre toprağın oluşması 500 yıl sürüyor.

Bu tabloya dikkat çeken TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Lideri Deniz Ataç, toprağın gezegenin sihirli örtüsü olduğunu vurgulayarak, “Yalnızca tarım için değil; suyun döngüsü, besinin sürekliliği ve iklimin istikrarı için de toprak hayati kıymete sahip. Toprağı korumak demek, ömrün devamını teminat altına almak demek. Bugün toprağa sahip çıkmazsak, yarının suyunu, besinini ve hayatını kaybederiz.” biçiminde konuştu.

Bu süratle gidersek toprakların yüzde 90’ı ziyan görecek

Erozyon, toprağın en verimli ve organik unsur açısından en güçlü kısmını yok ediyor. Bu durum, tarımda eser kayıplarını yüzde 50’ye kadar artırırken, toprağın su tutma kapasitesini azaltıyor ve kuraklığı derinleştiriyor. Dünya genelinde toprakların yüzde 33’ü bozulmuş durumda; bu süratle devam ederse 2050 yılında bu oran yüzde 90’a ulaşacak.

Ataç, toprak kaybının tarım verimliliği ve su varlıkları için büyük bir tehdit olduğunu vurgulayarak, “Toprağın en verimli kısmı yok olduğunda tarım verimliliği de azalıyor. Bu durum, ağır kimyasal gübre kullanımı ve daha fazla sulamayla dengelenmeye çalışıldığında ise tabiat ziyan görüyor. Kimyasal gübreler ve pestisitler toprak ekosistemine ziyan verirken çok sulama sonucunda dereler, ırmaklar ve göller kuruyor.” dedi.

Kuraklık artıyor, toprak sıhhati azalıyor

Diğer yandan insan kaynaklı iklim değişikliği yağış nizamlarını bozuyor; topraklar her geçen yıl daha fazla kuruyor ve toprak sıhhati azalıyor. Son 30 yılda dünyadaki kurak alanlar, Türkiye’nin beş buçuk katı kadar (4,3 milyon km²) büyüdü.  Türkiye’de ise toprakların yüzde 5,5’i, yani yaklaşık Konya büyüklüğünde bir alan, artık daha kurak bir iklime sahip.

Bu noktada global ısınmaya dikkat çeken Ataç, “Sıcaklığın artması, daha az su ve daha az besin demek. Topraklarını kaybeden, su varlıkları azalan ve her geçen gün ısınan bir dünyada besin üretiminin azalması kaçınılmaz görünüyor. Buna rağmen nüfus artışıyla besine olan talep de büyüyor; 2050 yılında besine olan muhtaçlık yüzde 50 artacak.” dedi.

Çözümün merkezinde toprak var

Tüm bu meselelerin tahlilinin merkezinde toprağın yer aldığını söyleyen Deniz Ataç, şunları lisana getirdi:

“Toprak, karbonu depolayarak iklim krizinin tesirlerini azaltıyor. Yağışların büyük kısmı yeniden toprakta birikiyor; pınarları ve akarsuları besleyerek gereksinim duyduğumuz suyu sağlıyor. Bu nedenle erozyonla çaba, iklim değişikliği tesirlerinin azaltılmasında kritik rol oynuyor. Sağlıklı topraklar, artan randımanla birlikte rahmeti büyütüyor. Daha yaşanabilir bir gelecek için toprağın besin, su ve iklim ile ortasındaki bağı gerçek anlamak ve bu bağı güçlendirmek zorundayız.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı