Ritmi bozulan bir yürüyüş, minik adımların aksaması, koşma ve zıplama üzere hareketlerde yaşanan zorlanma… Çocukluk çağında sık karşılaşılan şikayetlerden biri olan topallama ekseriyetle 1 ila 10 yaş ortasındaki çocuklarda görülüyor. Kimi durumlarda önemli ortopedik ya da enfeksiyöz hastalıkların birinci sinyali olabiliyor; ihmal edildiğinde kalıcı hasarlara yol açabiliyor. Ailelerin çocuğun yürüyüşündeki en küçük değişimi bile ciddiye alması gerektiğine dikkat çeken Acıbadem Maslak Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Levent Eralp “Topallama hiçbir vakit yalnızca bir ağrı belirtisi olarak geçiştirilmemeli. Zira kimi durumlarda bu, saatler içinde eklemde kalıcı hasar, kemik deformitesi hatta ömür uzunluğu sürecek olan sakatlıklarla sonuçlanabiliyor. Erken teşhis sayesinde hem fizikî gelişim hem de psikososyal düzgünlük hali korunuyor. Aileler ‘nasıl olsa geçer’ diyerek beklemek yerine kesinlikle bir uzmana başvurmalıdır” diyerek ikazda bulunuyor.

Yürürken bacağın olağandan farklı hareket etmesi, yükün eşit dağılmaması ya da ağrı nedeniyle yürüme sisteminin bozulması formunda ortaya çıkan topallama; birtakım çocuklarda süreksiz kas yorgunluğuna bağlı olabilirken, kimilerinde kemik, eklem yahut hudut sistemine dair değerli bir hastalığa işaret ediyor. Çocuklar hareket kısıtlılığı nedeniyle koşma ve zıplama üzere aktivitelerde zorlanabiliyor. Beden yükünün istikrarsız dağılması, vakitle kalça, diz ve omurga hizasında bozulmalara neden olabiliyor. Ayrıyeten bu çocuklarda düşme ve yaralanma riski de kıymetli ölçüde artıyor. 

Pek çok istikametten olumsuz etkiliyor

Topallamanın en besbelli sonuçları fizikî olsa da, uzun sürmesi ruhsal ve toplumsal hayatı da etkiliyor. Prof. Dr. Levent Eralp, fiziksel etkileri şöyle özetliyor: “Koşma, zıplama üzere aktivitelerde zorlanması nedeniyle hareket kısıtlılığı oluşuyor. Kas-iskelet sistemi gelişiminde ortaya çıkan durumlarda, çocukta istikrarsız yüklenme, kalça-diz-omurga hizalanmasında meseleler gelişiyor. İstikrarsız yürümesi ise kazalara davetiye çıkarıyor. Bütün bu olumsuz tesirler, yaşıtları üzere hareket edemeyen bu çocukları fizikî olduğu kadar, ruhsal ve toplumsal olarak da etkiliyor.”

Nedeni yaşa nazaran değişiyor

Çocuklarda topallamanın, küçük travmalardan enfeksiyonlara, kalça çıkığı ya da romatizmal hastalıklara kadar pek çok farklı nedene bağlı olabileceğine değinen Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Levent Eralp’e nazaran, bu durumların bir kısmı zaten düzelirken, kimileri ise acil müdahale gerektirecek kadar önemli olabiliyor. Bilhassa uzun süren ya da giderek şiddetlenen topallamalarda, altta yatan sebebin erken periyotta araştırılması büyük ehemmiyet taşıyor. 

Topallamanın nedenleri, çocuğun yaş kümesine nazaran değişiklik gösteriyor. 0-3 yaş ortası çocuklarda en sık görülen sebepleri doğumsal kalça çıkığı, enfeksiyonlar (septik artrit ve osteomyelit) ile travmalar oluşturuyor. 3-6 yaş kümesinde süreksiz sinovit ismi verilen düzgün huylu ve zaten düzelen kalça iltihapları öne çıkarken, Perthes hastalığı ve septik artrit üzere daha önemli tablolar da gözlemlenebiliyor. 6-10 yaş aralığında travmalar, Perthes hastalığı, büyüme ağrıları ve juvenil artrit üzere romatizmal hastalıklar topallamaya  yol açabiliyor. 10 yaş üzeri ergenlik devrinde ise SCFE (kaymış femoral epifiz) ismi verilen kalça bozuklukları, spor yaralanmaları, romatolojik hastalıklar ve nadiren de olsa kemik tümörlerinin teşhis koyarken dikkate alınması gerekiyor. Bu nedenle topallamanın müddeti, eşlik eden belirtiler ve çocuğun yaşı, tanıya giden yolda kıymetli ipuçları sunuyor. 

Dikkat! Bu durumlarda doktora başvurun

Bazı nedenler kalıcı eklem hasarı, kalça gelişim bozukluğu hatta ömrü tehdit eden enfeksiyonlarla sonuçlanabiliyor. Münasebetiyle teşhisin gecikmesi, tedavi sürecini zorlaştırmakla kalmıyor; çocuğun hareket kabiliyeti ve ömür kalitesi üzerinde önemli kalıcı tesirler bırakabiliyor. Erken teşhisin, çocuğun hem mevcut sıhhatini hem de ilerleyen yaşlardaki gelişimini direkt etkilediğini vurgulayan Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Levent Eralp, “Birkaç gün süren topallamalarda, bilhassa ağrıya eşlik eden ateş, gece uyanma, eklemde şişlik ve kızarıklık üzere belirtiler varsa, topallama travmaya bağlı oluştuysa, şikayetler tekrarlıyor yahut hiç geçmiyorsa, ailelerin vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmaları değer taşıyor. Topallamayla birlikte ayağını kullanmak istemeyen, halsiz düşen yahut kilo kaybı yaşayan çocuklarda da daha önemli hastalıkların araştırılması gerekebiliyor” diyor. 

Tedavi seçenekleri sorunun nedenine nazaran değişiyor

Topallamanın altta yatan nedenine nazaran tedavi yaklaşımı da değişiyor. Her topallama cerrahi gerektirmese de birtakım durumlarda ameliyat, çocuğun sağlıklı gelişimi ve kalıcı hasarların önlenmesi için koşul hale geliyor. Örneğin, kaymış femoral epifiz durumunda kalça başı kaydığı için epifizi vida ile sabitleme yahut Perthes hastalığında, ileri evrelerde kalçanın düzgün şekillenmesi için kemik düzeltme ameliyatlarına gereksinim duyuluyor. Septik artrit üzere acil durumlarda da vakit kaybetmeden eklemi cerrahi olarak boşaltmak ve enfeksiyonu denetim altına almak büyük değer taşıyor.

Cerrahi süreç birtakım durumlarda kaçınılmaz oluyor
Cerrahi gereken bir öteki kıymetli durumun kemik iltihapları ve tümörler olduğunu belirten Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Levent Eralp, “Osteomyelit üzere enfeksiyonlarda iltihaplı dokunun temizlenmesi ve uzun vadeli antibiyotik tedavisi gerekiyor. Tümör hadiselerinde, tümörün çıkarılması, gerekirse protezle desteklenmesi ve onkoloji takımıyla tedavinin sürdürülmesi koşuldur. Ayrıyeten travmatik kırıklar yahut büyüme plağı yaralanmalarında da kemiklerin düzgün kaynamaları için plak ya da vida uygulamaları yapılabiliyor. Her olay için başka bir planlama yapıyoruz ve erken teşhis sayesinde birden fazla vakit çocuklar büsbütün sıhhatine kavuşuyor” sözlerini kullanıyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı