Yaz aylarında fizikî aktivitelerimiz ağırlaşıyor  ve açık havada daha fazla vakit geçiriyoruz. Lakin, bu artan hareketlilik, bilhassa diz eklemini etkileyen kimi önemli yaralanmalara davetiye çıkarabiliyor. Isınmadan yapılan sportif faaliyetler, istikrarsız ya da sert yerlerde koşmak ve ani taraf değiştirmeler, bilhassa menisküs yırtıkları, ön çapraz bağ kopmaları ile diz kapağı çıkıkları üzere önemli meselelere neden olabiliyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Nezih Ziroğlu, bu tür yaralanmaların yalnızca profesyonel atletlerde değil, sporla hobi seviyesinde ilgilenen ve tatil sırasında etkin hareket eden bireylerde de yaygın olarak görüldüğüne dikkat çekiyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Nezih Ziroğlu, dizlerde oluşan yaralanmalarda erken teşhis ve tedavinin bireylerin hem ömür kalitelerinin hem de aktivite seviyelerinin korunmasında son derece kıymetli bir rol oynadığını belirterek, “Dizlerdeki yaralanmaların ortak noktası, geç teşhis konulması halinde kronikleşmeye meyilli olmalarıdır. Tedavi edilmeyen diz yaralanmaları; ağrı, hareket kısıtlılığı, güvensizlik hissi ve uzun vadede eklem dejenerasyonuna, yani kireçlenmeye yol açabilmektedir. Bu nedenle dizde ani gelişen ağrı, şişlik, takılma yahut boşalma hissi üzere belirtiler ciddiye alınmalı ve gecikmeden ortopedi uzmanı tarafından değerlendirilmelidir” diyor. Tedavinin kişinin yaşı, aktivite seviyesi ve yaralanmanın şiddetine nazaran planlandığını anlatan Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Nezih Ziroğlu, “Cerrahi girişim gerektiren durumlar günümüzde artroskopik, yani kapalı metotlarla muvaffakiyetle yapılabilmektedir” bilgisini veriyor. 

MENİSKÜS YIRTIĞI

Dizin iç yapısında yer alan ve yük taşıyan darbe emici kıkırdaksı yapılar menisküs olarak tanımlanıyor. Menisküsler ekseriyetle ani dönme hareketleri, çömelme sırasında zorlanma yahut istikrarsız düşmelerle yırtılıyor. Yırtık menisküs; dizde takılma, kilitlenme, ağrı ve ödemle kendini gösterebiliyor. Vakitle eklem kıkırdağında bozulmalara ve dizin mekanik fonksiyonunda azalmaya neden olabiliyor. Yaz aylarında hazırlıksız başlanan sporlar, ısınmadan yapılan idmanlar, plajda çıplak ayakla voleybol oynarken ani sıçrama ve taraf değişikliği içeren hareketler yapılması, menisküs yırtığını tetikleyebiliyor.  Dizde ani ve lokalize ağrı, bükülürken takılma hissi, yürüyüş sırasında güvensizlik, bazen de şişlik gelişebiliyor. Bu bulgular birkaç gün içinde geçmiyorsa, ortopedi değerlendirmesi gerekiyor. 

Nasıl tedavi ediliyor?

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Nezih Ziroğlu, menisküs yırtıklarında erken teşhis ve tedavinin dokunun korunması açısından kritik bir kıymete sahip olduğuna işaret ederek, “Hafif yırtıklarda fizik tedavi ve istirahat kâfi olurken, önemli yırtıklarda artroskopik cerrahi tercih edilir” bilgisini veriyor.  

ÖN ÇAPRAZ BAĞ KOPMASI

Dizin stabilitesini sağlayan temel yapılardan biri olan ön çapraz bağ ani duruşlar, istikamet değişimleri yahut travmalar sonucu kopabiliyor. Kopma sonrasında dizde boşalma hissi, itimat kaybı ve tekrarlayan burkulmalar yaşanıyor. Yaz aylarında; basketbol, futbol, plaj sporları ve tabiat yürüyüşü sırasında yapılan ani hareketler, denetimsiz zıplama ve inişler, ön çapraz bağ yaralanmalarına neden olabiliyor.  Dönme hareketi sonrasında “pat” sesi eşliğinde şiddetli ağrı, süratle gelişen ödem ve güvensizlik hissi, en tipik bulgularını oluşturuyor. Bu belirtiler varsa, kesinlikle bir ortopedi uzmanına başvurmak gerekiyor. 

Nasıl tedavi ediliyor?

Erken müdahaleyle, oluşabilecek menisküs ve kıkırdak hasarlarının önüne geçilebiliyor. Doç. Dr. Nezih Ziroğlu, “Aktif bireylerde çoklukla artroskopik metotla bağ rekonstrüksiyonu uygulanır” diyor. 

DİZ KAPAĞI ÇIKIĞI

Tıbbi lisanda patella olarak isimlendirilen diz kapağının yuvasından kayarak dışa hakikat çıkması, diz kapağı yani patella çıkığı olarak tabir ediliyor. Çoklukla travma sonrasında yahut eklem yapısına ve kas zayıflığına bağlı oluşuyor. Şiddetli ağrı, hareket kısıtlılığı ve dizin görünümünde bozulmayla kendini gösteriyor. Yaz aylarında; yüksekten atlama, istikrarsız tabanlarda yapılan hareketler, düşmeler ve kas yetersizlikleri, patella çıkığını tetikleyebiliyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Nezih Ziroğlu,  “Diz kapağı dışa hakikat kaymışsa yahut kayıp yerine gelse bile hareket sırasında ağrı ile güvensizlik hissi varsa, vakit kaybedilmeden ortopedi değerlendirmesi gerekir” bilgisini veriyor. 

Nasıl tedavi ediliyor?

İlk çıkıklarda dizlik, istirahat ve fizik tedavi uygulanabiliyor. Lakin tekrarlayan çıkıklarda izole yahut kemik prosedürleriyle kombine edilmiş cerrahi stabilizasyon olan MPFL (Medial Patellofemoral Ligament) rekonstrüksiyonu, bir öteki deyişle diz kapağını uyluk kemiğine bağlayan bağın tamiri gündeme geliyor.

Diz yaralanmalarını önlemek için 6 değerli kural!

• Spor öncesinde, kaslarınızı ısıtacak biçimde esneme ve ısınma antrenmanları yapın.
• Düzenli idman yaparak kas gücünüzü artırın.
• Aşırı kilonuz varsa diz ekleminizi korumak ismine kilo denetimi sağlayın.
• Düzgün tabanlı ve yapacağınız sporun cinsine uygun ayakkabılar tercih edin.
• Zeminin özelliklerine nazaran hareket edin; kaygan ve eğimli alanlarda ani hareketlerden kaçının.
• Herhangi bir ağrı, takılma, boşalma hissi yahut şişlik oluşmuşsa spora orta verip, ortopedi uzmanına başvurun.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı